Türk siyasal hayatında Osman Bölükbaşı

Abstract

Türk Siyasal Hayatında Osman Bölükbaşı başlıklı bu tez çalışmasının amacı, Osman Bölükbaşı'nın Demokrat Parti'de siyasete başladığı 1946 yılından aktif siyasi hayattan ayrıldığı 1973 yılma kadar geçen süre içerisinde ortaya koyduğu siyasi mücadeleyi Türk siyasi tarihi içerisinde değerlendirmek ve bu siyasi mücadelenin temel öğelerini analiz etmektir. Osman Bölükbaşı, Türkiye'nin çok partili yaşama geçişiyle birlikte başladığı siyasi mücadelesini çeyrek yüzyılı aşkın bir süre devam ettirmiş bir siyaset adamıdır. Bölükbaşı, bhbirinin devamı ve çoğunlukla ülkenin üçüncü büyük siyasi partileri olan Millet Partisi, Cumhuriyetçi Millet Partisi, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ve yeniden Millet Partisi'nde görev almış ve birincisi hariç diğer partilerin liderliğini yapmıştır. Osman Bölükbaşı'nın D.P'deki siyasetini, tek parti rejimine duyduğu tepki belirlemiştir. Bölükbaşı, kumcularının eski birer C.ELP'li olduğu D.P'de, tek parti rejimine ve Mili Şef İsmet İnönü'ye yaptığı sert eleştirilerle öne çıkmıştır. 1946 seçimlerinde Meclis'e giremeyen Bölükbaşı, D.P'nin C.H.P iktidarı karşısında sert muhalefet yapmasını savunmuş ardından da D.P'nin C.H.P ile danışıklı dövüş yaptığını iddia ederek partiden ayrılmıştır. 1948 yılında eski D.P'li bir grupla birlikte Millet Partisi'ni kurmuştur. 1950 seçimlerinde M.P'nin tek milletvekili olarak Meclis'e giren Osman Bölükbaşı, D.P iktidarına karşı sert muhalefet izlemiştir. D.P'nin tek parti rejiminin baskı araçlarını kullanmak yoluyla CH.P'ye benzediğini iddia etmiştir. M.P, D.P iktidarı tarafından laikliğe aykırı politika izlediği gerekçesiyle kapatılmıştır. M.P'nin kapatılması dönemin demokrasi anlayışım göstermesi bakımından önemli bir örnektir. Osman Bölükbaşı'nın siyasi mücadelesini incelemek, D.P döneminin baskı politikasını ve iktidar-muhalefet ilişkilerini analiz etmeye imkan tanımaktadır. M.P kapatıldıktan sonra kurulan Cumhuriyetçi Millet Partisi, 1954 seçimlerinde Kırşehir'den 5 milletvekili çıkarınca D.P iktidarı Kırşehir'i ilçe haline getirmiştir. 1957 yılında, vııMeclis' e hakaret ettiği gerekçesiyle Osman Bölûkbaşı'nrn dokunulmazlığı kaldırılmış ve Bölükbaşı tutuklanarak cezaevine konulmuştur. Bölükbaşı, D.P iktidarı tarafından 1957 seçimleri öncesinde yeniden il haline getirilen Kırşehir'den milletvekili seçilmiş ve Meclis'e dönmüştür. D.P'nin basın ve muhalefete karşı izlediği baskı politikasını ve anti-demokratik uygulamalarını eleştiren Bölükbaşı, 27 Mayıs 1960 darbesi öncesinde D.P iktidarının meşru olmadığım savunmuştur. Osman Bölükbaşı, D.P iktidarını tasfiye eden 27 Mayıs darbesini `meşru bir ihtilal` olarak değerlendirmiştir. 27 Mayıs sonrası oturtulmaya çalışılan yeni düzeni savunmuştur. Öte yandan, askeri yönetimi tarafsız davranmamakla suçlamış, CH.P'yi ise askerlerle kurduğu ilişki nedeniyle eleştirmiştir. Bölükbaşı, parti içi tartışmalar nedeniyle C.K.M.P'den ayrılarak 14 Haziran 1962'de Millet Partisi'ni yemden kurmuş ve ordu-siyaset ilişkisi temelinde önce C.HJP'ye sonra A.P'ye karşı sert muhalefet izlemiştir. Osman Bölükbaşı, 27 Mayıs sonrası dönemde ordunun siyasetteki ağırlığım anti-komünizm temelinde meşrulaştırmıştır. Hükümetleri, komünizmle mücadele konusunda yeterli tedbirleri almamakla eleştirmiştir. Bölükbaşı, Türkiye'de milliyetçi- muhafazakar siyasetin ve sağ söylemin oluşturulmasına katkıda bulunmuştur. Bölükbaşı, ayrıca Türkiye'de siyasetin popülerleşmesinde ve popüler muhalefet anlayışının oluşmasında da pay sahibidir. İktidarlara karşı yaptığı sert muhalefetiyle ünlenen Osman Bölûkbaşı'nrn siyasi mücadelesinde parti daima ikinci planda kalmış ve liderliğini yaptığı partiler `Bölükbaşı partisi` olarak anılmıştır. M.P, 1960Tar boyunca giderek küçülmüş ve 1969 seçimlerinde üçüncü parti olma özelliğini kaybetmiştir. Osman Bölükbaşı, 1973 seçimlerinden önce parti ve milletvekilliğinden istifa ederek aktif siyasi yaşamdan ayrılmıştır. vm

The purpose of this thesis named as 'Osman Bölükbaşı in Turkish Political Life is to evaluate the political struggle of Osman Bölükbaşı within the period starting from 1946 when he had his political career in the Democrat Party to the year 1973 when he left active politics and to analyze the basic elements of this political struggle. Osman Bölükbaşı is a political figure who continued his political struggle for more than a quarter century that he had started with Turkey's transition to multi-party regime. Bölükbaşı took place in the Nation Party, the Republican National Party, the Republican Peasant's National Party and again in the Nation Party which successed each other and were generally the third largest political parties of the country. Except one, he had been the leader of these parties. What determined Osman Bölükbaşı' s policy in the Democrat Party was his reaction to one-party regime. In the Democrat Party, whose founders were the old members of the Republican People's Party, Bölükbaşı became famous for his harsh critique of one-party regime and the National Chief İsmet İnönü. Bölükbaşı who can not win the Parliament elections in 1946, first advocates the Democrat Party's harsh opposition against the Republican People's Party and then resigns from the Democrat Party with the claim that the Democrat Party and the Republican People's Party were playing a bilateral game. In 1948 he establishes the Nation Party with a group who were previously the members of the Democrat Party. Bölükbaşı can get into the parliament as the only deputy of the Nation Party in 1950 elections and makes a harsh opposition against the power of the Democrat Party. He claimed that the Democrat Party resembled the Republican People's Party in terms of using the pressure vehicles of one-party regime. The Nation Party was closed by the Democrat Party with the statement of reason that the Nation Party's policies were not in harmony with secularism. The closing down of the Nation Party is an important example reflecting the understanding of democracy in that context. An evaluation of Osman Bölükbaşı' s political struggle allows us to make an analysis of the suppression policies of the Democrat Party era and the relationships IXbetween the power and opposition parties. The Republican National Party which was established following the closing down of the Nation Party, won 5 deputies in the parliament in 1954 elections and after this, the Democrat Party in power designed Kırşehir as a county. Bölükbaşı's immunity was cancelled in 1957 and he was arrested and put into prison with the statement of reason that he had insulted to the parliament. But Bölükbaşı returns to the parliament after being elected as the deputy of Kırşehir which was designed as province again before the election of 1957 by the Democrat Party. He criticizes the suppression policy and anti-democratic applications of the Democrat Party against the press and the opposition and before the military coup of May 27 in 1960 he defends that the Democrat Party was illegitimate. The coup of May 27 that liquidated the Democrat Party power, was evaluated as `a legitimate coup` by Osman Bölükbaşı. He advocated the new order that was tried to be established after May 27. Beyond this, he blames the military rule of not being impartial and criticizes the Republican People's Party about its relationship with the military. Bölükbaşı resigns from the the Republican Pesant's National Party because of the debates inside the party. In June 14 1962 he establishes the Nation Party again and he follows an harsh opposition policy on the basis of military-politics relations, first against the Republican People's Party and then against the Justice Party. Osman Bölükbaşı legitimizes the weight of military in politics on the basis of anti-communism in the period following May 27. He criticizes the governments of not taking enough precautions about the struggle against communism. Bölükbaşı contributed a lot to the formation of nationalist-conservative politics and the discourse of the right in Turkey. In addition he has an important rule in the popularization of politics and the formation of the mentality of popular opposition in Turkey. The 'party' always had a secondary place in his political struggle and the parties which were leaded by Bölükbaşı who had been famous for his harsh opposition, had been called as 'Bölükbaşı Party'. The Nation Party was narrowed gradually during the 1960s and it lost the feature of being the third party in 1969 elections. Osman Bölükbaşı resigns from active political life by resigning from the party and deputation before the 1973 elections. x