Antiepileptik ilaç kullanan çocuklarda kemik mineral metabolizmasının değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Çocukluk çağının önemli kronik hastalıklarından biri olan epilepsi uzun süre tedavi almayı gerektiren bir durumdur. Tedavinin uzun süre kullanılması, yararının yanı sıra birçok yan etkiyi de beraberinde getirmektedir. Bu çalışma, antiepileptik ilaç alanların kemik mineral metabolizmasını değerlendirmek ve bu değerlendirmede daha pahalı ve spesifik laboratuarlarda ölçülebilen PTH ve D vitamininin yerine, ucuz ve rutin laboratuar parametreleriyle hesaplanabilen Kal-indeks ve PTH-indeksinin tam ve takipteki değerini araştırmak için yapıldı. Çalışma Mart 1998-Mart2001 tarihleri arasında Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Pediatrik Nöroloji Polikliniğine başvuran ve ilk kez antiepileptik tedavi başlanacak olan, 3-14 yaş arası, fiziksel olarak aktif, kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz değerleri normal bulunan, 55 epilepsi tanısı almış çocuk üzerinde yapıldı. Kontrol grubu olarak benzer demografik özellikler sahip 32 sağlam çocuk seçildi. Çalışma grubu aldıkları antiepileptik ilaca göre gruplandınldı. Sodyum valproat alan 32 olgu Grup 1, karbamazepin alan 13 olgu Grup 2, fenobarbital alan 10 olgu Grup 3 olarak sınıflandırıldı. Her üç grupda da ilaç kullanımına başlanmadan önce alınan birinci kan örneğinde, kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz değerleri normal olan olgular çalışmaya alındı. 6-12 aylık tedavi sonrasında ikinci kan örnekleri alınıp, kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz, PTH, 25- OHD3, osteokalsin düzeyleri ölçüldü ve Kal-indeks, PTH-indeksleri hesaplandı. Kalsiyum normal bulunduğu halde fosfor düşük, alkalen fosfataz yüksek, osteokalsin yüksek, 25-OHD3 düşük, Kal-indeks ve PTH-indeks düşük olarak saptandı. 59Raşitizm evrelemesine göre çalışma grubunun olguları evrelendirildi. Buna göre 8 (%14) olgu evre 2 raşitizm bulguları gösteriyordu. Bu 8 olgu baz alındığında çalışılan parametrelerin duyarlılık, özgüllük, pozitif ve negatif prediktif değerleri hesaplandı ve PTH ile PTH-indeksinin duyarlılık, özgüllük, pozitif ve negatif prediktif değerleri yüksek bulundu. Kal-indeksinin duyarlılığı düşüktü. Bununla birlikte PTH-indeksi ile PTH, kal-indaks ile D vitamini arasında değersel korelesyon kurulamadı. Buna ilişkin olarak PTH-indeksinin PTH düzeyini yansıtmadığı halde, osteopenik olguları değerlendirmede PTH ve PTH-indeksinin değerli olduğunu söyleyebiliriz. Kemik dansitesi ölçümleri evre 2 raşitizm bulguları gösteren 8 olguda yapıldı. Referans değerlere göre normal ölçümler bulundu. Kemik değişikliklerinin geç dönemde ortaya çıktığı söylenebilir. Sonuç olarak, sodyum valproat, karbamazepin, fenobarbital alan hastalarda kemik mineral metabolizması etkilenmekte, bunlarda biyokimyasal değişiklikler ortaya çıkmaktadır. Tam ve takipte tüm parametrelerin birlikte kullanılması tanısal değeri arttırmaktadır. Ama bunun yanı sıra PTH ve PTH-indeksi de raşitizm evrelemesine göre osteopenik olguları belirlemede kullanılabilecek değerli parametrelerdir. 60

SUMMARY THE EVALUATION OF BONE MINERAL METABOLISM IN CHILDREN ON ANTIEPILEPTIC DRUG THERAPY Epilepsy is one of the most important diseases seen in childhood requiring long-term treatment with many adverse effects. This study was performed to evaluate the bone mineral metabolism of the patients on antiepileptic drug therapy and the value of Cal-index and PTH-index than 25-OHD3 and PTH respectively in the diagnosis and follow up of ostepenia which are cheaper and can be calculated by routine laboratory parameters. In this study, 55 children who were diagnosed as epileptic and put on antiepileptic therapy for the first time from March 1998 to March 2001 and who applied to the Pediatric Neurology Clinic of Trakya University Medical Faculty were evaluated. The ages of the patients were between 3 to 14 years and those had normal physical activity, and normal calcium, phosphorus and alkaline phosphatase levels. As a control group, 32 healthy children who had similar demographic characteristics were chosen. The study group was assigned into three groups according to the antiepileptic drugs they used. The groups were classified as Group 1 that consisted of 32 patients who received sodium valproate; Group 2, 13 patients who received carbamazepine and Group 3, 10 patients who received phenobarbital. In all three groups, the patients whose calcium, phosphorus and alkaline phosphatase levels in the first blood sample were normal before the drug administration were included in 61the study. After 6-12 months therapy, the second blood samples were taken and the calcium, phosphorus and alkaline phosphatase, PTH, osteocalcin and 25-OHD3 levels were determined and Cal-index and PTH-index were calculated. Alkaline phosphatase, PTH, osteocalcin levels were high, phosphorus, 25-OHD3 levels, Cal-index and PTH-index were low while the calcium levels were normal. These study groups were classified according to the rickets classification and 8 (%14) patients were found to exhibit findings of stage 2 rickets. The evaluation of these 8 patients revealed that only the sensitivity, the specificity, and positive and negative predictive values of the PTH and PTH-index were high. The sensitivity of Cal-index was low. However, there was no correlation between the PTH-index and PTH, cal-index and vitamin D. Although the PTH-index does not show the PTH levels, we can say that, for the evaluation of osteopenic patients, PTH level and PTH-index are valuable both together. The bone density measurements were made for the 8 patients who exhibited findings of stage 2 rickets. The results were normal as compared to the reference results. As a result we can say that the changes in bone metabolism occur in long term In conclusion, the bone mineral metabolism is affected in patients who receive sodium valproate, carbamazepine and phenobarbital, and some biochemical changes occur. Using all parameters increases the diagnostic value. Besides PTH and PTH-index are valuable parameters that can be used for determining the osteopenic patients by rickets classification. 62