Adolesan kızlarda demir eksikliği evrelemesinde ve tedavinin izleminde çinko-protoporfirin/hem oranının önemi

Abstract

ÖZET AMAÇ: Çinko protoporfirin (ZnPP) normal hemoglobin (Hb) sentezi sırasında az miktarda oluşan bir bileşiktir. Vücutta demir azaldığında eritrositlerde ferroşelataz enzimi demir yerine çinko ile reaksiyona girerek ZnPP'nin eritrosit içi miktarini arttirir. ZnPP/H oranı kolaylıkla bakılabilen, kısa sürede sonuç alınan ve maliyeti ucuz olan bir testtir. Çalışmamızın amacı adolesan kızlarda demir eksikliğinin evrelemesinde ve tedavisinin takibinde ZnPP/H oranının önemini belirlemektir. GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışma 12-17 yaş grubu 197 adolesan kız üzerinde gerçekleştirildi. Çalışma grubunu çeşitli evrelerde demir eksikliği (DE) olan akut, kronik enfeksiyonu ve kronik hastalığı olmayan, son bir yıl içinde oral veya parenteral demir tedavisi, kan transfüzyonu almamış ve talasemi minor tanısı olamayan adolesan kızlar oluşturdu. Bu olgular 4 alt gruba ayrıldı. Kontrol grubunu; sağlıklı, anemisi olmayan aynı yaşlardaki adolesan kızlar oluşturdu. Olguların gruplara dağılımı sırasıyla Grup 1'de (DE öncesi grup) 26 olgu, Grup 2'de (Evre I DE) 19 olgu, Grup 3'te (Evre II DE) 17 olgu ve Grup 4'te (Evre III DEA) 49 olgu idi. Grup 5'i (kontrol grubunu) 86 olgu oluşturdu. Çalışma grubundaki tüm olgulara tedavi başlandı. Tedavi bitiminde olgular kontrole çağrıldı. Kontrole Grup 1'den 17, Grup 2'den 13, Grup 3'ten 14, Grup 4'ten 33 adolesan kız olgu geldi. Tüm olgular demografik veriler, tam kan sayımları, serum demir düzeyi, TDBK, ferritin düzeyi ve ZnPP/H oranı açısından, çalışma grubu ayrıca tedavi sonrası kendi içinde TKS, ferritin düzeyi ve ZnPP/H oranı bakımından değerlendirildi. 74-BULGULAR: Grupların ZnPP/H oranı Grup 1'de 45.15 ± 13.88 umol/mol, Grup 2'de 44.6 ± 16.8 umol/mol, Grup 3'te 54.24 ± 12.9 umol/mol, Grup 4'te 128.6 ± 73.3 umol/mol, Grup 5'te 39.7 ± 12.4 umol/mol olarak bulundu. Grup 4 diğer tüm gruplara göre belirgin olarak yüksek ZnPP/H oranına sahipken, Grup 3'ün de ZnPP/H oranları Grup 1, Grup 2 ve Grup 5'ten daha yüksekti. Grupların tedavi sonrası ZnPP/H oranı Grup 1'de 38.9 ± 7.8 umol/mol, Grup 2'de 44.8 ± 12 umol/mol, Grup 3'te 42.2 ± 15.0 umol/mol ve Grup 4'te 77.8 ± 39.55 umol/mol idi. Tedavi öncesine göre Grup 4'te ZnPP/H oranı belirgin düşerken diğer gruplarda istatistiksel olarak anlamlı bir düşüş saptanmamıştır. ZnPP/H oranının 40-60 (imol/mol arasında olması Grup 5, Grup 1 ve Grup 2'yi % 55 duyarlılık ve % 63 özgüllükle saptadığı, pozitif tahmin değerinin %42, negatif tahmin değerinin %74 ve doğruluk oranının da %61 olduğu bulundu. ZnPP/H oranının 60-80 umol/mol arası olması durumunda Grup 3'ü (Evre II) %60 duyarlılık ve %95 özgüllükle saptadığı, pozitif tahmin değerinin %57, negatif tahmin değerinin %93 ve doğruluk oranının da %89 olduğu hesaplandı. ZnPP/H oranının 80 o,mol/mol ve üzeri olması Grup 4'ü (DEA) %97 duyarlılık ve %98 özgüllükle saptarken, pozitif tahmin değeri % 98, negatif tahmin değerinin %98 ve doğruluk oranının da %98 olduğu bulundu. SONUÇ: ZnPP/H oranının Evre II DE'den itibaren artmaya başladığını ve tedaviyle ancak DEA olan olgularda belirgin düştüğünü, ayrıca ZnPP/H oranının 80 umol/mol ve üzeri olmasının DEA'lı olguları %97 duyarlılık ve %98 özgüllükle saptadığını tespit ettik. 75.

Z1NC-PROTOPORPHYRIN/HEME RATIO FOR STAGING IRON DEFICIENCY AND MONITORING IRON THERAPHY IN ADOLESCENT GIRLS SUMMARY Objective; Zinc-protoporphyrin (ZnPP) is a normal metabolite of hemoglobin synthesis that accumulates at trace amounts in erythrocytes. In states of inadequate iron delivery to developing red blood cells, excess ZnPP forms as a byproduct of the heme (H) biosynthetic pathway, because iron and zinc interact as ferrochelatase substrates. ZnPP/H ratio is a simple, accurate, cost-effective and quick test. The aim of this study was to evaluate ZnPP/Hem ratio for staging iron deficiency and for monitoring iron therapy in adolescant girls. Methods; the study was carried out on 197 adolescent girls aged between 12- 17 years. The study group consisted of adolescent girls who had iron deficiency at the different stages. Girls, who had acute and chronic diseases and infections, had taken oral and parenteral iron medication, blood transfusion within the last one year, and diagnosed thalasemia minor were excluded. The study group was divided into 4 subgroups: Group 1 (pre ID stage) 26 cases, Group 2 (Stage I ) 19 cases, Group 3 (Stage II ID) 17 cases, Group 4 (Stage III IDA) 49 cases. The control group consisted of 86 healthy adolescent girls who were at the same age as the study group (Group 5). Iron therapy was started all the study group cases. After ending the therapy, cases were invited for anemia follow-up. Cases who returned for follow-up were 17 cases in Group 1,13 cases in Group 2, 14 cases in Group 3, 33 cases in Group 4. All cases were compared for demographic data, complete blood count, serum iron -76-level, total iron binding capasity, ferritin level and ZnPP/H ratio. The subgroups also were compared for complete blood count, ferritin level and ZnPP/H ratio (before before and after iron therapy). Results; ZnPP/H ratio was measured as 45.15 ± 13.88 umol/mol in Group 1, 44.6 ± 16.8 umol/mol in Group 2, 54.24 ± 12.9 umol/mol in Group 3, 128.6 ± 73.3 umol/mol in Group 4, 39.7 ± 12.4 umol/mol in Group 5. While Group 4 had significantly higher ZnPP/H ratio than the other groups, Group 3 also has significantly higher ZnPP/H ratio than Group 1, Group 2, and Group 5. After iron therapy, ZnPP/H ratio of the groups were measured as 38.9 ± 7.8 umol/mol in Group 1, 44.8 ±12 umol/mol in Group 2, 42.2 ± 15.0 in Group 3 and 77.8 ± 39.55 umol/mol in Group 4. Although ZnPP/H ratio had changed in all groups, only the decrease in Group 4 was statistically significant. The sensitivity, specifity, negatif and positif predictif value, and accuracy ratio of ZnPP/H ratio between 40-60 umol/mol in determination of Group 5, Group 1 and Group 2 were 55%, 63%, 42%, 74%, and 61% respectively. However, the sensitivity, specifity, negatif and positif predictif value, and accuracy ratio of ZnPP/H ratio between 60-80 umol/mol in determination of Group 3 were 60%, 95%, 57%, 93%, and 89% respectively. Finally, the sensitivity, specifity, negatif and positif predictif value, and accuracy ratio of ZnPP/H ratio > 80 umol/mol in determination of Group 4 were 97%, 98%, 98%, 98%, and 98% respectively. Conclusion; ZnPP/H ratio shows a gradual increase begining from the second stage of ID, while the highest level in IDA. After iron therapy, a significant decrease is seen only in IDA. We also found that, over 80 umol/mol ZnPP/H ratio is assosiated with 97 % sensitivity and 98% specifity in DEA group. 77-