Kronik hepatit B ve C virüs infeksiyonlu hastalarda renal glomerülo- tubuler fonksiyon ve vasküler değişiklikler

Abstract

ÖZET Hepatit B virüs (HBV) ve hepatit C virüs (HCV) infeksiyonlan, bulaşıcı olmalan, yüksek oranda kronikleşmeleri, siroza, hepatoselüler karsinomaya ve ekstrahepatik organ hastalıklarına yol açmaları nedeniyle çağımızın önemli halk sağlığı sorunlarıdır. Çalışmamızda, renal fonksiyonları normal olan kronik hepatit B ve C virüs infeksiyonlu insanlarda, sistemik ve glomerulo-tubuler, vasküler fonksiyon göstergelerini inceleyerek viral infeksiyonun böbrekler üzerine etkisini ve olası etkilenmenin erken evrede belirlenmesini araştırmayı amaçladık. Kronik hepatit B infeksiyonlu grubun bilinen HBsAg pozitifliğinin süresi ortalama 59.3 ± 49.6 ay, yaş ortalamaları 38.5 ± 11.1 yıl, 18'i erkek, 10'u kadın toplam 28 kişiydi. Kronik hepatit C infeksiyonlu grubun bilinen hepatit süresi ortalama 26.2 ± 26.2 ay, yaş ortalamaları 49.1 ± 8.0 yıldı. Bu grup 7'si erkek, 7'si kadın toplam 14 kişiden oluştu. Çalışmaya 18'i kadın, 15'i erkek toplam 33 sağlıklı birey dahil edildi. Kronik HBV infeksiyonlu grupta, 10 hasta; kronik HCV infeksiyonlu grupta da 10 hasta en az bir yıl önce interferon tedavisi almıştı. Her üç grupta serumda açlık kan şekeri (AKŞ), total kolesterol (TK), trigliserid (TG), yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol (HDL-K), düşük dansiteli lipoprotein kolesterol (LDL-K), sistemik vasküler etkilenme göstergelerinden von Willebrand Faktör (vWF) aktivitesi ile fibrinogen; glomerulo-tubuler göstergelerden idrarla atılan albümin (ÜAE), N-asetil 0-D glukozaminidaz (NAG) ve Beta-2-mikroglobülin Q32m) düzeyleri incelendi. Tam kan sayımı ve idrar incelemesi gerçekleştirildi. Endojen kreatinin klirensi ile glomerüler filtrasyon hızı (GFR) hesaplandı. Kontrol grubunun verileri, kronik HBV ve HCV infeksiyonlu grupların verileriyle karşılaştırıldığında yaş (p=0.010), trombosit sayısı (p=0.008), aspartat aminotransferaz (AST) 60(p=0.000), alanın aminotransferaz (ALT) (p=0.000), gamma glutamil transpeptidaz (GGT) (p=0.000), alkalen fosfotaz (ALP) (p=0.000), HDL-K (p=0.000), GFR (p=0.023), serum kreatinin (sKr) (p=0.027), üriner £$2m (p=0.040) arasında anlamlı derecede fark bulundu. Yaş (p=0.010) ortalamaları, hepatit C grubunda, hepatit B ve kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulundu. Hepatit B ve kontrol grubunun yaş ortalamasının benzer olduğu görüldü. Hepatit B grubunda, trombosit (p=0.011) değerleri kontrol grubuna göre anlamlı derecede düşük; idrarla p2m (p=0.040) atılımı anlamlı derecede yüksek bulundu. AST (p=0.000), ALT (p=0.000), GGT (p=0.000), ALP (p=0.000) değerleri hepatit B ve C grubunda kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulundu. Hepatit B ve C grubunda bu değerler benzerdi. Hepatit B ve C grubunda HDL-K değeri (Sırasıyla p=0.001,p=O.003) kontrol grubuna göre anlamlı derecede düşük bulundu. Hepatit B ve C grubunda HDL-K değerleri benzerdi. Hepatit C grubunda GFR (p=0.019) değeri kontrol grubundan anlamlı derecede düşük; sKr (p=0.027) değerleri ise anlamlı derecede yüksek bulundu. Bu değerlerin hepatit B ve kontrol ayrıca hepatit B ve hepatit C grupları arasında benzer olduğu görüldü. Renal etkilenme göstergelerinden p2m artışının HBV infeksiyonlu grupta kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek olması ve fibrinojen, UAE ve NAG ile; HCV infeksiyonlu grupta UAE ile pozitif ilişkili bulunması en azından renal tubuler fonksiyon bozukluğunun geliştiğini düşündürmektedir. Kronik HBV infeksiyonlu grupta interferon tedavisi alanlarda, almayanlara oranla ALT (p=0.005) düzeyi anlamlı derecede düşük, serum albumin (sAlb) (p=O.005) düzeyi anlamlı derecede yüksek bulundu. Bu durum, tedavi almayanlarda, karaciğerdeki nekroinflamasyonun daha fâzla olduğunu ve bu hastalarda glomerülo-tubuler göstergelerden idrarda UAE, P2m atılımında anlamlı olmayan artışın kronik inflamasyonun renal etkilerinden kaynaklanmış olabileceğini göstermektedir. Çalışmamızda, kronik HBV ve HCV infeksiyonlanmn, renal fonksiyonların normal olduğu erken evrede öncelikle tubuler etkilenmeye yol açlığım gözledik. Bulgularımız, kronik hepatitlerdeki nekroinflamatuar reaksiyonlar ve karaciğerdeki lipid metabolizmasında gelişen bozukluklarla sistemik ve renal arterioloskleroza eğilimi artırarak böbreklerin bozulmasının kolaylaştığım göstermektedir. 61

RENAL GLOMERÜLO-TUBULAR FUNCTION AND VASCULAR ALTERATIONS IN PATIENTS WITH CHRONIC HEPATITIS B AND C VIRUS INFECTION SUMMARY HBV and HCV infections are important public health problems since these infections have a high rate of chronicity and lead to hepatocellular carcinoma and extrahepatic organ disease. In this study, we aimed to determine the effect of viral infection on the kidneys by searching for the determinants of systemic, glomerulotubuler and vascular function in chronic hepatitis B and C virus patients with normal renal functions. In the chronic hepatitis B infection group, the mean duration of known HBsAg positivity was 59.3 ± 49.6 months and the mean age was 38.5 ±11.1 years.This group inclueded 28 patients of whom 18 were males and 10 were females.In the chronic hepatitis C group the mean duration of known hepatitis was 26.2 ± 26.2 months and the mean age was 49.1 ± 8.0 years. This group inclueded 14 patients, 7 were males and 7 were femaies.Thirtythree healthy subjects of whom 18 were females and 15 were males were also included into the study. The patients in chronic HBV infection group and in chronic HCV infection group had used interferon therapy at least one year ago. In all three groups, fasting blood glucose (FBS), total cholesterol (TC), total triglyceride (TG), high density lipoprotein cholesterol (HDL-K), low density lipoprotein cholesterol (LDL-K) levels, von Willebrand Factor (VWF) activity and fibrinogen which are markers of systemic vascular damage and urinary albumin excretion (UAE), N-acetyl Beta-D glucosaminidase (NAG), beta-2 62microglobuline (p2m) which are markers of glomerulo-tubular damage were determined. Whole blood count and urinanalysis were obtained in all subjects. Glomerular filtration rate (GFR) was calculated by means of endogenous creatinine clearance. When the results of the control group compared to those of patients with chronic HBV and HCV infections tehere were significant differences between age (p=0.010), platelet count (p=0.008), aspartate aminotransferase(AST) (p=0.000), alanine aminotransferase (ALT) (p=0.000), gamma glutamiyl transpeptidase (GGT) (p=0.000), alkaline phosphatase (ALP) (p=0.000), HDL-K (p=0.000), GFR (p=0.023), serum creatinine (sCr) (p=0.027), p2m (p=0.040). The mean age in the hepatitis C group was significantly higher than those of hepatitis B and control groups.lt was seen that the mean ages of hepatitis B and control groups were similar.In the hepatitis B group, platelet counts were significantly lower, 32m excretion was significantlyhigher than that in the control group. Hepatitis B and C groups had significantly higher AST, ALT, GGT and ALT values when compared to the control group.These values were similar in hepatitis B and C groups. HDL-K value in hepatitis B and C groups were significantly lower than HDL-K value in the control group. HDL-K values in hepatitis B and C groups were similar. GFR in hepatitis C group was significantly lower than that in the control group ; however sCr was significantly higher. These values were similar between hepatitis B and control groups and also between hepatitis B and C groups. The finding of significantly higher J32m which is a marker of renal damage in HBV infection group than in the control group its positive correlation with fibrinogen, UAE and NAG in HBV group and its positive correlation with UAE in HCV infection group make us consider at least the development of renal-tubuler dysfunction. In chronic HBV infection group, ALT (p=0.005) levels were significantly lower and serum albumin (sAlb) (p=0.005) level was significantly higher in patients using interferon when compared to those not using it. This might show that necroinflammation of the liver was more prominant in patients not using any therapy and that the nonsignificant increase in UAE and p2m excretion which are markers of glomerulotubular damage might result from the renal effects of chronic inflammation. In our study, we observed that chronic HBV and HCV infections led to tubular damage initially in early stage when the renal functions were normal. Our findings prove that necroinflammatory reactions in chronic hepatitis and abnormalities of lipid metabolism in the liver increase the tendency to systemic and renal arteriolosclerosis, thereby easing renal dysfunction. 63