Majör depresyonda sertralinle birlikte uygulanan ışık tedavisinin ve uyku yoksunluğu tedavi etkinliklerinin sadece sertralin tedavisi ile karşılaştırılması

Abstract

ÖZET Majör depresyon tedavisinde uyku yoksunluğu ve ışık tedavisi gibi somatik tedavi yöntemleri giderek daha fazla yer almaktadır. Bu yöntemlerin beraberinde antidepresan ilaç kullanılması halinde ise antidepresan etkinlikte artış ve hızlı etki başlangıçları bildirilmektedir. Bu çalışmada göreceli olarak çok düşük maliyetli somatik tedavi yöntemlerinin, klinik kullanımda etkin ve yan etki profili güvenilir olan sertralin ile kombinasyonunun olası etkinlik güçlendirici yönlerinin kontrol grubu ile karşılaştırılarak ortaya konması hedeflenmiştir. Araştırmamızda 37 unipolar majör depresyon hastası üç tedavi grubuna rastgele ayrıldı. Her üç grup hastaya seçici serotonin geri alım inhibitörü antidepresan olan sertralin (50-100 mg/gün) verilirken bir grupta ek olarak 6 kez kısmi uyku yoksunluğu, diğer grupta 15 gün süresince 10000 lüks parlak ışık her sabah yarım saat uygulandı. Kontrol grubuna sadece ilaç tedavisi verildi. Hastalar Hamilton Depresyon ve Hamilton Anksiyete Ölçekleri ile takip edildi. İlk 1 5 gün uyku yoksunluğu ve ışık tedavisi grubunda Hamilton Depresyon Ölçeği hergün, Hamilton Anksiyete Ölçeği ise her iki haftada bir uygulandı. Uyku yoksunluğu tedavi grubunda Hamilton Depresyon Ölçek puanlarında ilk uyku yoksunluğu uygulanmasından sonraki gün belirgin azalma olurken takip eden günlerde bu etki bozulmadan devam etmiştir. Işık 58tedavisinde; uyku yoksunluğu kadar belirgin olmayan düzelme özellikle ilk 3 hafta kontrol grubundan daha fazla olmuştur. Uyku yoksunluğu grubunda depresyonda hızlı ve sürekli düzelme saptanırken, kontrol grubunda belirli ve yavaş bir ivmeyle düzelme ortaya çıkmıştır. Hamilton Anksiyete ölçeği puanlarının değerlendirmelerinde de Hamilton Depresyon Ölçeği puanlarında olduğu gibi belirgin düzelme uyku yoksunluğu grubunda dikkati çekerken, bunu ışık tedavi grubu izlemiş ve kontrol grubunda ise anksiyete puanlarındaki azalma en az olarak saptanmıştır. Işık tedavi grubunda uyku kalitesinde tedavi ile birlikte belirgin düzelme gözlenirken, en az ilaç dozu gereksinimi de uyku yoksunluğu grubunda olmuştur. Sonuç olarak, bu çalışma ile geç kısmi uyku yoksunluğu uygulamalarının birlikte kullanılan sertralin tedavisi ile birlikte majör depresyonda hem antidepresan etki başlangıcını hızlandırdığı, hem de etkiyi güçlendirdiği gösterilmiştir. Ayrıca ilk olarak geç kısmi uyku yoksunluğu ve seçici serotonin geri alım inhibitörü uygulamasının depresyona eşlik eden anksiyetede etkili olduğu gösterilmiştir. Diğer yandan ışık tedavisi uygulamasının unipolar depresyonda kombinasyon tedavisi olarak avantajlı olmadığı ortaya konmuştur. Hem geç kısmi uyku yoksunluğu hem de ışık tedavisi uygulamalarının klinik olarak uygulanabilirliğinin yüksek olduğu, hastaların uyum sağlamakta büyük sorunlar yaşamadığı ve tedavide ortaya çıkan yan etkilerin tolere edilebilecek düzeyde yaşandığı izlenmiştir. Bu sonuçlar ışığında özellikle ülkemiz için düşük maliyet profili, hızlı ve güçlü etkinlikte kombinasyon tedavisinde kullanımı avantajı ile başta uyku yoksunluğu olmak üzere ışık tedavisinin de uygulanması alternatif kombinasyon olarak hatırda tutulmalıdır. Anahtar sözcükler: Unipolar majör depresyon, uyku yoksunluğu tedavisi, ışık tedavisi, ilaç tedavisi. 59

EFFECTIVENESS OF COMBINATION USING SERTRALINE WITH LIGHT THERAPY AND SLEEP DEPRIVATION COMPARED TO SERTRALINE MONOTHERAPY FOR MAJOR DEPRESSION SUMMARY Somatic treatment methods, like sleep deprivation and phototherapy are getting increased awareness and more frequent use in the treatment of major depressive disorder. Using these treatment methods in combination with antidepressant drugs both accelerates and increases the treatment response in major depression. In this study, somatic therapies in combination with sertraline, which has low adverse effect profile and effective antidepressant drug, was aimed to compare with the control group and also to show the possible synergistic effect of the combination therapy. 37 patients with unipolar major depressive disorder were studied and they were separated in three random selected groups. All the patients in the groups were treated with the serotonin re-uptake inhibitor sertraline (50-100 mg/day). In late partial sleep deprivation group 6 partial sleep deprivation therapies were added in treatment, and in light therapy group 10000 lux bright light therapy 30 minutes in the morning for 15 days was added in the treatment protocol. Control subjects were treated only with pharmacotherapy. 60Hamilton Rating Scale for Depression and Hamilton Anxiety Rating Scale were used for the follow up of the depression and anxiety. In 1 5 days at the beginning, Hamilton Rating Scale for Depression was used everyday and Hamilton Anxiety Rating Scale was used twice a week in both sleep deprivation and light therapy groups. Hamilton Rating Scale for Depression scores of the sleep deprivation group were reduced after the first sleep deprivation and this decreament continued in following days. Hamilton Rating Scale for Depression scores of the light therapy group have been decreased more than the scores of the control group in first 3 weeks, but light therapy subjects improved less than sleep deprivation subjects in general. The sleep deprivation group has improved more rapidly and continously than the control group. Hamilton Anxiety Rating Scale scores of the sleep deprivation group were decreased similar to Hamilton Rating Scale for Depression scores. Hamilton Anxiety Rating Scale scores of the light therapy group followed that success and the control subjects showed less improwement. Positive sleep quality changes was observed mainly in light therapy group and the required sertraline dosage was minimum in sleep deprivation group. In this study, it is reported that the late partial sleep deprivation in combination with antidepressants accelerates and increases the treatment response in major depression. On the other hand with this combination, the improvement of anxiety in depression was also showed. Furthermore light therapy as a combination treatment was demonstrated to no advantage in unipolar depression. High clinical usage, tolerability and low adverse effects were observed in both sleep deprivation therapy and light therapy. In conclusion, these somatic treatments especially sleep deprivation presents an alternative combination therapy option, with their advantages like low cost, rapid and effective treatment response. Key words: Unipolar major depression, sleep deprivation therapy, light therapy, pharmacotherapy. 61