Laküner infarktlı hastaların demografik özellikleri, risk faktörleri, olası oluşum mekanizmaları ve prognozları

Abstract

ÖZET Giriş: Laküner infarktlar iskemik serebrovasküler hastalıkların yaklaşık %20' sini oluşturmaktadır. Klinik olarak çoğunlukla pür motor strok, sensori-motor strok, pür sensoryel strok, ataksik hemiparezi ve dizartri-beceriksiz el sendromu gibi laküner sendromlarla kendini gösterir. Laküner infarktlann, hipertansiyon ve diabete bağlı lipohyalinöz ve mikroateromlara bağlı penetran arter daralmaları nedeniyle oluştuğu genel olarak kabul gören bir mekanizmadır. Ancak son yıllarda laküner infarktlann kardiyoemboli ve aterotromboz nedeniyle de oluşabileceğini öne süren çalışmalar yapılmıştır. Amaç: Bizim çalışmamızın amacı; laküner infarktlı hastaların demografik özellikleri, risk faktörleri, olası oluşum mekanizmaları ve prognostik özelliklerinin değerlendirilmesidir. Gereç ve yöntemler: Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Servisinde laküner infarkt tanısıyla yatarak tedavi gören 45 hasta çalışma kapsamına alındı. Hipertansiyon, diabetes mellitüs, hiperlipidemi, sigara içimi ve transiyent iskemik atak öyküsü açısından risk faktörleri incelendi. Eşlik eden geniş arter aterotrombozu ve/veya kardiyoemboli kaynağının olup olmadığını tesbit etmek için beyin görüntülemeleri, elektrokardiografi ve transtorasik ekokardiografi, karotis-vertebral arter ultrasonografisi ve transkranial Doppler ultrasonografisi yapıldı. Prognostik özelliklerini değerlendirmek için başlangıç ve üç ay sonraki 'National Institutes of Healty Stroke Scale', taburcusunda da 'Modified Rankin Scale' skorları hesaplandı. 38Bulgular: Hastaların 26'sı (%57.8) erkek, 19'u (%42.2) kadındı. Tüm hastaların yaş ortalaması 62.66 olarak bulundu. Bir erkek hasta hariç olmak üzere, hastaların tümünde en az bir risk faktörü mevcuttu. En fazla bulunan risk faktörü hipertansiyondu (%86.7). Hastaların %37.7 oranıyla en fazla tanı aldıkları laküner sendrom, pür motor strok, en az orana sahip olan ise %6.6 oranıyla dizartri- beceriksiz el sendromu olmuştur. 8 (%17.7) hastada kardiyoemboli risk faktörü ve 8 (%17.7) hastada aterotromboz risk faktör faktörü mevcuttu. 1 hastada hem kardiyoemboli hem de aterotromboz risk faktörü vardı. Tüm hastaların başlangıç ve üç ay sonraki National Institutes of Healty Stroke Scale skorları ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardı. (Başlangıç ortalama National Institues of Healty Stroke Scale skoru=3,73±2.51, 3 ay sonraki ortalama National Institues of Healty Stroke Scale skorları 0,84±2,30, p=0.000). Ayrıca geniş arter aterotrombozu ve/veya kardiyoemboli kaynağına sahip olmayan grup ile geniş arter aterotrombozu ve/veya kardiyoemboli kaynağına sahip olan grup arasında 3 ay sonraki National Institues of Healty Stroke Scale skorları arasında anlamlı fark tespit edildi (p=0.000). Bu da, geniş arter aterotrombozu ve/veya kardiyoemboli kaynağına sahip olmayan grubun iyileşmesinin biraz daha iyi olduğunu göstermiştir. Sonuç: Laküner sendrom tanısı alan laküner infarktlı hastalarda kardiyoemboli ve/veya aterotromboz risk faktörleri mevcutsa bu hastalarda strok, mikroaterom ve lipohyalinöz dışında bu mekanizmalarla da gelişebilir. Bu nedenle laküner sendromlu hastalara kardiyak ve arteryel incelemelerin yapılması, altta yatan emboli gibi farklı bir mekanizmanın var olup olmadığının anlaşılması sekonder koruma tedavisinde kullanılacak ilaçlan tespit etmek açısından gereklidir. Anahtar sözcükler: Laküner infarktlar, laküner sendromlar, risk faktörleri, kardiyoemboli, aterotromboz. 39

THE DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS, RISK FACTORS, THE PROBABLE PATHOPHYSIOLOGY AND PROGNOSTIC FACTORS OF PATIENTS WITH LACUNAR INFARCTS SUMMARY Introduction: Lacunar infarcts are one of the ischemic cerebrovascular diseases and accounts for approximately 20% of these disorders. The most common clinical presentations are pure motor stroke, pure sensory stroke, sensory-motor stroke, ataxic hemiparesis and dysarthria-clumsy hand. The general accepted mechanism of lacunar infarcts are lipohyalinosis and microatheromatous occlusion of penetrating arteries by hypertension and diabetes. But in the last years, some studies have been made which suggests, that cardioembolism and atherotrombosis can also be the cause of lacunar infarcts. Objective: The objective of our study is to test the demographic characteristics, risk factors, the probable pathophysiology and prognostic factors of lacunar infarcts. Materials and methods: We included 45 patients who were hospitalised in the Neurology Department of the Trakya University School of Medicine with diagnosis of lacunar infarcts. Risk factors including hypertension, diabetes mellitus, hyperlipidemia, cigarette smoking and a history of transient ischemic attack were documented. 40Neuro-imaging techniques, electrocardiography and echocardiography, carotis-vertebral artery Doppler ultrasound and transcranial Doppler ultrasound were performed to find the aetiology of lacunar infarcts. For the evaluation of prognostic factors, initial NIHSS scores, discharge MRS scores and NIHSS scores 3 months later were analysed. Results: Our study population consisted of 26 male patient (57.8%) and 19 female patient (42.2%) with a mean age of 62 years. Except one male patient, all of the patient had at least one risk factor. The most common risk factor was the arterial hypertension (86.7%). Pure motor stroke was the mostly seen lacunar syndrome (37.7%) and dysarthria-clumsy hand syndrome was the least seen lacunar syndrome (6.6%). 8 patients (17.7%) had cardioembolic risk factors and 8 patients (17.7%) atherotrombotic risk factors. 1 patient had both cardioembolic and atherotrombotic risk factors. There was statistically significant difference between the initial and 3 months later NIHSS scores of all patients (Initial median NIHSS scores 3.73±2.51, 3 months later median NIHSS scores was 0.84±, p=0.000). There was also significant difference of three month later NIHSS scores of two study groups who had lacunar aetiology and probable cardioembolic and/or atherotrombotic aetiology (p=0.000). This shows that the recovery of the study group with the lacunar aetiology is slightly bettter than the other group. Conclusion: Excluding the lipohyalinosis and microateromatous changes, if the patients with lacunar syndromes had the risk factors of cardioembolism and/or atherothrombosis, these may also be the cause of stroke. Therefore, cardiac and arterial evaluation of patient with lacunar syndromes is necessary for the identification of the underlying mechanism, such as emboli and for drug preference that will be used in the therapy of the secondary prevention. Key words; Lacunar infarcts, lacunar syndromes, risk factors, cardioembolism, atherothrombosis 41