Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öz - yeterlik inançları, öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı'na (PFESP) katılan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin öz-yeterlik inançları, tutumları ve kaygı düzeylerinin incelenmesidir. Çalışmada öncelikle öğretmen adaylarının mesleği tercih nedenlerinin, öz-yeterlik inançlarının, tutumlarının ve kaygı düzeylerinin belirlenmesi, daha sonra öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının, tutumlarının ve kaygı düzeylerinin cinsiyet, yaş, öğrenim görülen/mezun olunan Fakülte/Yüksekokul türü değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi ve son olarak öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları, tutumları ve kaygı düzeyleri arasında anlamlı bir ilişkinin olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır.Nicel araştırma yöntemlerinden tekil ve ilişkisel tarama modeli kullanılan çalışmada veriler, 2014-2015 öğretim yılı güz ve bahar dönemlerinde Akdeniz Üniversitesi PFESP'e katılan öğretmen adaylarından (n=492) gönüllülük esasına dayalı olarak toplanmıştır. Çalışmaya ilişkin verilerin toplanmasında Tschannen-Moran ve Hoy (2001) tarafından geliştirilen ve Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya, (2005)tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği`,Üstüner (2006) tarafından geliştirilen `Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği` ve Cabı ve Yalçınalp (2009) tarafından geliştirilen `Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği` kullanılmıştır. Çalışmada SPSS 21.0 istatistik paket programı kullanılarak analiz edilen verilerin betimsel analizi frekans, yüzde ve aritmetik ortalama ve standart sapma değerlerine dayalı olarak yapılmıştır. Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inancı, tutum ve kaygı düzeylerinin `Cinsiyet` değişkenine göre karşılaştırılması bağımsız gruplar t-test analizi, `Yaş` ve `Öğrenim görülen/mezun olunan Fakülte/Yüksekokul` değişkenlerine göre karşılaştırılması Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), öz-yeterlik inancı, tutum ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişkilerin yönü ve düzeyinin belirlenmesi ise çoklu korelasyon analizi uygulanarak gerçekleştirilmiştir.Çalışmadan elde edilen bulgulara göre PFESP'e katılan öğretmen adaylarının çoğunluğu öğretmenlik mesleğini çalışma koşulları ve devlet güvenceli bir iş elde etme nedeniyle tercih etmektedir. Öz-yeterlik inanç düzeylerine ilişkin bulgularda öğretmen adaylarının yüksek düzeyde öz-yeterlik inancına sahip oldukları görülmekte olup cinsiyet ve yaş gibi bağımsız değişkenlerin öz-yeterlik inançları üzerinde etkili olduğu fakat öğrenim görülen/mezun olunan fakülte/yüksekokul türü değişkeninin ise herhangi bir etkisinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Adayların mesleğe yönelik tutumlarına ilişkin bulgularda ise yüksek düzeyde tutuma sahip oldukları görülmekle birlikte cinsiyet ve öğrenim görülen/mezun olunan fakülte/yüksekokul türü değişkenlerinin tutum puanları üzerinde etkisinin bulunmadığı, yaş değişkeni açısından ise anlamlı bir şekilde farklılaştığı ortaya çıkmıştır. Kaygı düzeylerine ilişkin bulgularda ise adayların mesleğe yönelik kaygılarının düşük olduğu ayrıca cinsiyet, yaş ve öğrenim görülen/mezun olunan fakülte/yüksekokul türü değişkenlerinin kaygı düzeylerine anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Çalışmadan elde edilen bulgular ışığında yapılan ilişkisel analiz sonucunda öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançları ve tutumlarının, kaygı düzeylerini etkilemekte olduğu ve onların mesleğe yönelik öz-yeterlik inançları ve tutumlarının artmasına bağlı olarak kaygı düzeylerinin de düşmekte olduğu söylenebilir.

The aim of this study is to examine self-efficacy beliefs, attitudes and anxiety levels of teacher candidates towards teaching profession who participate in Pedagogical Formation Education Certificate Program (PFECP). In the study primarily the reason of vocational choices, self-efficacy beliefs, attitudes and anxiety levels of teacher candidates were aimed to determine. Later on, it was aimed to determine whether self-efficacy beliefs, attitudes and anxiety levels of teacher candidates differ according to variables like gender, age and Faculties/Colleges being studied or graduated and finally it was aimed to determine whether there is a meaningful relationship among self-efficacy beliefs, attitudes and anxiety levels of teacher candidates.Individual and relational survey model, one of the quantitative research methods was used in the study. Data was collected from teacher candidates participated in Akdeniz University PFECP in the 2014-2015academic year, fall and spring semesters. During data collection `Teacher Self-Efficacy Scale` developed by Tschannen-Moran and Hoy(2001) and adapted to Turkish by Çapa, Çakıroğlu and Sarıkaya, (2005), `Attitude Scale towards Teaching Profession` developed by Üstüner (2006) and `Anxiety Scale for the Teacher Candidate towards Teacher Profession ` developed by Cabı and Yalçınalp (2009) were used.In the study IBM SPSS Statistics 21 was used for data analysis and descriptive analysis of the data was carried out according to values of frequency, percentage, mean and standard deviation. Comparison of self-efficacy beliefs, attitudes and anxiety levels of teacher candidates according to `Gender` variable was carried out by Independent samples t-test analysis and `Age` and `Faculties/Colleges being studied or graduated` variables by One-way analysis of variance (ANOVA). Moreover the determination of the direction and level of relations was carried out by applying multiple correlation analysis.According to the findings obtained from the study many of the teacher candidates participated in PFECP prefer teaching profession because of working conditions and having a state guaranteed job. It was found out that teacher candidates seem to have high level of self-efficacy in the findings related to the level of self-efficacy belief and independent variables such as age and gender seem to be effective on self-efficacy beliefs but the variable of faculty/college type graduated seems no effect on self-efficacy belief. While teacher candidates seem to have high level attitudes towards profession, the variables of gender and faculty/college type graduated/studied seem to have no effect on the attitude scores of teacher candidates but it differs significant in terms of age variable. While anxiety of teacher candidates towards profession was found out low in the findings of anxiety level, the variables of gender, age and faculty/college type graduated/studied was found not to have significant effect on anxiety level of teacher candidates. With the help of findings obtained from the study it could be said that self-efficacy beliefs and attitudes of teacher candidates towards teaching profession affect their anxiety levels and it decreases depending on the increase in self-efficacy beliefs and attitudes towards teaching profession.