Fotoğraf ve propaganda ilişkisi bağlamında Batılılaşmanın propagandası olarak II. Abdülhamid Armağan albümleri

Abstract

Bu çalışmanın kapsamı 1893'te ABD Kongre Kütüphanesi'ne gönderilen II. Abdülhamid Armağan Albümleri'dir ve temel sorusu 'II. Abdülhamid Armağan Albümleri'ni Oryantalist söyleme karşı Osmanlı Devleti'nin Batılılaşan yüzünün yönetsel boyutta devlet destekli ve kontrollü kurumsal propagandası yapan fotoğraf bileşenleri nelerdir?'dir. Amacı 'II. Abdülhamid Armağan Albümleri'nin fotoğraf ile yapılan devlet destekli ve kontrollü kurumsal bir görsel propaganda olduğunu saptamak' olan çalışma II. Abdülhamid Armağan Albümleri'ndeki fotoğrafları ordu, kamusal hizmetler, şehir görünümleri, cami-türbe-eski eserler ve saltanat olanakları olarak belirlenen kategorilerde incelemiştir. Çalışma araştırma modeli olarak tanıtıcı, keşfetmeye dönük, kesitsel ve tarihsel kaynak taraması içeren niteliksel bir modele sahiptir. Veri toplama yöntemi tipik durum ve maksimum çeşitlilik örneklemesidir. Bu yöntemler belgesel kaynak taraması yöntemiyle eş zamanlı kullanılmıştır. Ana hipotezi 'II. Abdülhamid Armağan Albümleri fotoğraf ile yapılan devlet destekli ve kontrollü kurumsal bir propaganda çalışmasıdır.' olan çalışmanın bulguları şöyledir: Farklı fotoğrafçıların, farklı kategorilerdeki farklı fotoğraflarında benzer kompozisyonların birbirinin kopyası olacak şekilde tekrarlanması, figürlerin konu edilen Batılılaşma öğesini öne çıkarmak amacıyla salt ölçeklendirme işlevine indirgenmesi, figür temsili söz konusu olduğunda figürlerin mekânın doğal ve tümleşik bir parçası yapılarak adeta gözden kaçırılması, ışık ya da kompozisyon öğelerini düzenleyerek herhangi bir estetik çabasının olmaması, bu nedenle fotoğrafların Batılılaşma mesajı dışında hiçbir şey hakkında ipucu vermeyecek kadar dizinsel olması ve farklı fotoğraf stüdyolarına ait farklı fotoğraflarda benzer kompozisyon hatalarına ya da zorlamalarına rastlanması farklı fotoğraf stüdyolarının tutarlı bir şekilde çalışmasını sağlayan talimatların ve devlet destekli ancak önceden tasarlanmış ve kontrollü bir kurumsal propaganda mesajının varlığına işaret etmektedir. II. Abdülhamid Armağan Albümleri'nin bu propaganda mesajı Tanzimat Dönemi'yle başlayan yenilenmenin II. Abdülhamid'in geleneksel modernleşme anlayışıyla da örtüşmektedir. Dolayısıyla bu bulgular eşliğinde sınanan 'II. Abdülhamid Armağan Albümleri fotoğraf ile yapılan devlet destekli ve kontrollü kurumsal bir propaganda çalışmasıdır.' hipotezi doğrulanmış olmaktadır. Bu doğrulama da çalışmanın 'II. Abdülhamid Armağan Albümleri'nin fotoğraf ile yapılan devlet destekli ve kontrollü bir görsel propaganda olup olmadığını saptamak' şeklinde tanımlanan ana amacına ulaşıldığını göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Fotoğraf, Propaganda, 19. Yüzyıl, Osmanlı Devleti, Batılılaşma,Modernleşme, II. Abdülhamid

The scope of this study is Abdulhamid II Gift Albums delivered to US Library of Congress in 1893 and its core question is 'What are the photographical components that render Abdulhamid II Gift Albums an administrative, state-sponsored and state-supervised institutional propaganda against Orientalist discourse of the Westernization by the Ottoman Empire?' With its main aim as 'To determine whether or not Abdulhamid II Gift Albums are state-sponsored and state-supervised institutional propaganda', this study analyzes the photographs in Abdulhamid II Gift Albums in categories specified as military, public services, urban scenery, mosques-mausoleums-archeological artefacts and facilities of royalty. The study has a descriptive, exploratory, sectional research model which also includes historical literature and rescource review. The data collection methods are typical situation and maximum variety sampling, which were used used in conjunction with the documentary resource review method. 'Abdulhamid II Gift Albums are are state-sponsored and state-supervised institutional propaganda' being its main hypothesis, the study has findings such as the repetitive very similar compositions in different photographs that belong to separate photographers in different categories, the reduction of figures in the photos that belong to separate photographers in different categories to the mere function of scaling, the integration of figures into the location and space as if to hide them away from the viewer's eye when and if the representation of figures is necessary, the complete lack of any aesthetic effort realized through controlling the light and the components of composition, thus rendering the photos so indexical as not to to give away any clues other than the propagandized message of Westernization, quite similar and consistent errors in composition as well as forced compositions in different photographs by separate photographers for Westernization propaganda, which point towards the existence of instructions enabling different photographers to function properly for the realization of a state-sponsored and state-supervised institutional propaganda. This propaganda message of Abdulhamid II Gift Albums also aligns with the Westernization understanding of Abdulhamid II, which could be defined as conservative modernization. Hence, the hypothesis that 'Abdulhamid II Gift Albums are are state-sponsored and state-supervised institutional propaganda' is verified. In short, this study has reached its main aim, which is 'To determine whether or not Abdulhamid II Gift Albums are state-sponsored and state-supervised institutional propaganda'.Key Words: Photography, Propaganda, 19th Century, Ottoman Empire,Westernization, Modernization, Abdulhamid II