Örnek okurdan yetkin çevirmene: Yazın çevirisi eğitiminde yeni bir model

Abstract

Bu tez, çevirmen adayı olarak Trakya Üniversitesi'nde lisans eğitimi gören mütercim-tercümanlık öğrencilerinin yazınsal metinleri okuma, çözümleme ve çevirmede yaşadıkları zorlukları merkeze alarak söz konusu öğrencilerin yazın çevirisi becerilerini geliştirmek için Umberto Eco'nun metin göstergebiliminden hareketle hazırlanmış mütercim-tercümanlık bölümlerinin yazın çevirisi derslerinde kullanılabilecek bir yöntem sunmayı amaçlamaktadır. Tezin bir başka amacı, yazın çevirisi derslerinde takip edilmek üzere sunulacak yöntemin uygulanabilirliğini irdelemektir. Tezin amaçları doğrultusunda öğrencilerin yazın çevirisi becerilerini geliştirmek için Eco göstergebiliminden yararlanılmış ve Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalında Yazın Çevirisinde Göstergebilim Uygulamaları dersi seçmeli ders olarak açılmış ve eylem araştırması yöntemi ile tezin araştırma evresine geçilmiştir. 14 haftalık ders planı ve yıllık plan doğrultusunda tasarlanan dersin ilk haftalarında öğrencilere Eco göstergebilim kuramı anlatılmış ve çeviri örnekleri üzerinden tartışmalar yapılmıştır. Takip eden haftalarda 12 öğrenci, ikisi öntest ve sontest olmak üzere toplamda altı kısa öykü çevirmiştir. Öğrencilerden elde edilen çeviri metinler ise Eco göstergebilimi ile çeviri yaklaşımından esinlenilerek oluşturulmuş olan Yetkin Çevirmen İnceleme Modeli'ne göre değerlendirilmiştir. Tez çalışması, çevirmen adayı olarak üniversitede eğitim gören mütercim-tercümanlık öğrencilerinin yazınsal metinleri okuma, çözümleme ve çevirme süreçleriyle ilgili olarak yaşanan zorlukları gidermeyi ve çevirmen adayı olan öğrencileri 'örnek okur' yetkinliğine ulaştırmayı hedeflemektedir. Bu amaçla oluşturulan yöntem metnin anlamına yazarın değil metin ve 'örnek okur' olması amaçlanan mütercim-tercümanlık öğrencilerinin diyalektiği ile ulaşılması gerektiğini vurgulamakta ve yazın çevirisi derslerinde takip edilebilecek örnek program örneği olarak sunulmaktadır.

This study aims at determining whether students, as translator candidates, are future 'competent translator' enough for literary translation. On the purpose of carrying out the doctoral study, an elective course named `Semiotic Practices in Literary Translation` was designed and opened in the Division of English Translation and Interpretation, Trakya University. The course, aiming at providing the students with the opportunity to make use of semiotics of Umberto Eco in the pursuit for meaning in literary translation, includes theoretical knowledges and terms. The course also gives chances to students to make semiotic analyses and translation practices in which they need to utilize theoretical knowledges. Taking the needs of the students into consideration, a syllabus was designed and 14-week lesson plans were prepared for Semiotic Practices in Literary Translation course. In the first weeks of the research period, the aim and content of the course were introduced to students and they are informed about the semiotic analyses and translation activities. In the following weeks, the foundations of semiotics of Eco and translation samples, which students would make use of in their translation processes, were presented and feedback was obtained from them. Translation practices have been started and original texts have been requested to be read and translated in to Turkish for the next lesson. The students translated six short stories in total – two of them was for pre and posttest- and the translations are examined according to 'Reviewing Model of Competent Translator'. This model is composed of by taking into consideration the semiotics of Eco and and his translation approach. It can be thought that this study will not only shed light on the researches in literary translation but also suggest a new model to examine translators.