Gök Bayrak (İnceleme-metin)

Abstract

Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyılın sonunda, kültürel alanda yer edinmeye başlayan Türkçülük hareketi, 20. yüzyılın başında kendini kabul ettirmiştir. Türkçülük fikrinin edebiyattaki bir yankısı olan Milli Edebiyat akımı ise, 20. yüzyılın başında Osmanlı Devleti'nde hâkim sanat anlayışı haline gelmiştir. Devletin içinde bulunduğu sosyal ve siyasal durumun yanı sıra, Batılı müsteşriklerin Türk dili, kültürü ve tarihi üzerinde yaptığı çalışmalar, bu fikrin Osmanlı aydınları tarafından kabul edilmesinde etkili olmuştur. Bahsi geçen müsteşriklerden Fransız Léon Cahun'ün birçok eseri Osmanlı aydınlarınca okunmuş ve birçoğunun tercümesi yapılmıştır. Bu çalışmada üzerinde durulan eser, Léon Cahun'ün 1877 yılında yayımladığı La Bannière Bleue isimli romanıdır. 20. yüzyılın başında iki farklı tercümesi yapılan bu romana gösterilen ilgi Cumhuriyet'in ilanından sonra da devam eder. Romanın Galip Bahtiyar tarafından yapılmış Gök Bayrak isimli tercümesinin dönemin ünlü Türkçü gazetelerinden İkdam'da yayımlandıktan sonra Türk Yurdu tarafından kitap olarak çıkarılması, bu tercümenin Necip Âsım'ın Gök Sancak tercümesine göre ön plana çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada Gök Bayrak bugüne kadar yayımlanmış olan Latin harfli baskılarından farklı olarak, aslına sadık bir biçimde Latin harflerine aktarılmıştır. Çalışmanın inceleme bölümünde ise, hem La Bannière Bleue hem Gök Sancak üzerinde ayrı ayrı durulmuştur. Ayrıca Gök Sancak ile Gök Bayrak'ın bir mukayesesi yapılmıştır. Son olarak, Cumhuriyet Dönemi'nde yapılmış bütün Gök Bayrak baskıları incelenmiş, benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konmuştur.

At the end of the 19th century in the Ottoman Empire, the Turkism movement, which began to take its place in the cultural field, gained acceptance at the beginning of the 20th century. The National Literature movement, which is a reflection of the Turkism idea in literature, became the most dominant artistic understanding in the Ottoman Empire at the beginning of the 20th century. In addition to the current social and political situation of the country, the studies of the Western orientalists on Turkish language, culture and history had been influential in the acceptance of Turkism idea by the Ottoman intellectuals. Léon Cahun is one of the Western orientalist and so, many works of him is read by the Ottoman intellectuals and a few of them is translated. This study focused on one of his novels called La Bannière Bleue which is published in 1877. The interest toward this novel, which is translated two times in the early 20th century, has continued after the Foundation of the Republic. The translation of this novel called Gök Bayrak is serialised in İkdam which was one of the most famous Turkist newspapers in that period of time. After that, in 1914 Gök Bayrak is published by Türk Yurdu as a book. This fact caused that Gök Bayrak to get to the forefront in comparison with Gök Sancak, which is translated by Necip Âsım. In this study, Gök Bayrak is transcripted to the Latin alphabet in a loyal manner to the original translation, unlike the other transcripted texts published to date. In the section of analysis of this study, is focused on not only Gök Bayrak but also Gök Sancak and La Bannière Bleue. Besides, Gök Bayrak is compared with Gök Sancak. In addition, all the prints of Gök Bayrak published in the Republican Period is scrutinised and compared with each other.