Fecr-i Ati romanında ve hikayesinde kadın

Abstract

Bu çalışmada Fecr-i Ȃtȋ Edebȋ Topluluğu'na ait roman ve hikȃyeler araştırma alanı olarak seçildi. Fecr-i Ȃtȋ Edebiyatı'nın faaliyet gösterdiği 1909-1912 yılları arasındaki yayın dönemi içinde kadın karakterleri ile önemi vücuda gelmiş, dört roman ve elli iki hikȃyeden oluşan külliyȃtı inceledik. Metinlerde kadın sorununu ele almamızın sebebi yazarların, roman ve hikȃyelerde kadın karakterleri ön planda tutmasından kaynaklanmaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden biri de İkinci Meşrutiyet Devri kadın ve aile konusundaki fikirlerin edebȋ eserlere yansımasıyla ilgili olmasıdır. Bu nedenle tezimizde, kadın karakterlerin merkezde ve ağırlıkta olduğu hikȃye ve romanlardan hareketle öncelikle kadınla ilgili eserlerde yer alan sosyal meselelere değindik. Kadınla ilgili sosyal meseleleri teorik bir çerçeve içerisinde sunduktan sonra sosyal konumlarına göre kadınların, eserlerde kimlik kazanıp kazanmadığını sorguladık ve son olarak kadın karakterlerin duygu dünyasının nasıl yansıtıldığını irdeledik. Çalışmamızın nihayetinde gördük ki kadın karakterler, bu topluluğun eserlerinde sosyal kimliklerine sıkıştırılarak tipleştirilmemiş, sadece onların içinde bulunduğu meseleler, dönemin yenileşme anlayışına uygun olarak hak hukuk dairesinde mevzubahis edilmiştir. Dönemin, kadın haklarıyla bağlantılı olarak kullanılan hak, hukuk ve müsavat kavramlarının hangi hikȃye ve romanlarda olduğu incelenip bunların, kadın karakterlerin duygu dünyalarına nasıl nüfuz ettiği de değerlendirilmiştir. Kadın karakterler müsavat, hak ve hukuk kavramı konusunda sitemkȃr veya mücadeleci bir söylem içinde olmuşlardır. Ancak onları, bu konuda eyleme sevk eden sosyal şartlardan mahrum oldukları için bu kavramlar tartışma alanı olmaktan ileri gidememiştir. Bu tartışmalar sonucunda Fecr-i Ȃtȋ romanında ve hikȃyesinde, modern ve özgür kadının inşȃsı için çabalandığı kanaatindeyiz. Anahtar Kelimeler: Fecr-i Ȃtȋ Topluluğu, kadın, II. Meşrutiyet, müsavat, sosyal meseleler

In this project, novels and stories of Fecr-i Ati Literary Community have been chosen as the main research area. I studied a corpus of four novels and fifty-two stories which compels attention with their female characters and had been written between 1902-1912 when Fecr-i Ati Literary Community was still active. The reason of my feminist approach is that the emphasis given the female characters by the authors of these texts appears more prominent. One of the main significances of this prominence is the reflection of the opinions towards family structure and women on literature in Second Constitutional Era of Ottoman Empire. Therefore, I prioritized presenting social issues in these texts theoretically where female characters are centralized or abundant. I investigated the correlation between the identities of the female characters and their social status. Lastly, I examined how the emotions of female characters were pictured. I ultimately observed that the female characters were not standardised, in contrast, the issues women are involved were presented fairly and properly to the renovation mentality of the time in the works of this community. The occurrence of the concepts such as rights and equality related to woman rights of the time in these texts and the influence of these concepts on female characters' lives were evaluated. Female characters could not carry their complaints and contentious positions a step further from being a debate due to the lack of required social conditions leading to an action about this matter. As a result of these discussions, I conclude that a lot of effort has gone into encouraging a modern and independent woman in Fecr-i Ati novels and stories.Key Words: Fecr-i Ati Literary Community, female, Second Constitution, equality, social issues.