Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygısının ve karar verme stillerinin üst bilişe ve öğrenilmiş güçlülüğe göre incelenmesi

Abstract

Araştırma, üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygısının ve karar verme stillerinin üst bilişe, öğrenilmiş güçlülüğe ve bazı kişisel değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini incelemeye yönelik olarak yapılmış olan betimsel bir çalışmadır. Araştırma örneklemini 2017-2018 Bahar yarıyılında Yıldız Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Mühendislik Fakültesi ve Sanat ve Tasarım Fakültesinde öğrenim gören 278 kadın, 189 erkek olmak üzere toplamda 467 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada gerekli verileri elde etmek için, `Melbourne Karar Verme Ölçeği I-II`, `Rosenbaum Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği`, `Üst-biliş Ölçeği-30` ve `Kişisel Bilgiler Formu` kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS21 Paket Programı'ndan yararlanılmıştır. Araştırmada, üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygısının ve karar verme stillerinin üst bilişe, öğrenilmiş güçlülüğe ve bazı kişisel değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirleyebilmede MANOVA-WilksLambda(λ) Testi ve MANOVA-Pillai's Trace Testinden yararlanılmıştır. Farklılığın nereden kaynaklandığını belirleyebilmek için Diskriminant (Ayırıcı) Analiz Testi ve t-testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, üniversite öğrencilerinin %52'si işlevsel tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahipken; %48'i ise işlevsel olmayan tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin %48,9'u işlevsel tarzda öğrenilmiş güçlülüğe sahiptirler. %51.'i ise işlevsel olmayan tarzda öğrenilmiş güçlülüğe sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin %52'si işlevsel tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahipken; %48'i ise işlevsel olmayan tarzda üstbiliş faaliyetlerine sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin %48,9'u işlevsel tarzda öğrenilmiş güçlülüğe sahiptirler. Üniversite öğrencilerinin karar vermede %16,5'u düşük özsaygı, %53,1'i orta özsaygı ve %30,4'ü ise yüksek özsaygıya sahiptir. Karar verme stilleri açısından, üniversite öğrencilerinin %37'si düşük, %0,4'ü orta ve %62,6'sı yüksek düzeyde dikkatli karar verme stiline sahiptir. Üniversite öğrencilerinin %19,9'u düşük, %55'i orta ve %25,1'i yüksek düzeyde kaçıngan karar verme stiline sahiptir. Üniversite öğrencilerinin %25,5'u düşük, %52,9'u orta ve %21,6'sı yüksek düzeyde panik karar verme stiline sahiptir. Üniversite öğrencilerinin %30,8'i düşük, %51,4'ü orta ve %17,8'i yüksek düzeyde erteleyici karar verme stiline sahiptir. Araştırmanın sonucunda, işlevsel üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı karar verme düzeyi, işlevsel olmayan üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Öte yandan, işlevsel üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerinin kaçıngan karar, panik karar ve erteleyici karar verme stili düzeyleri, işlevsel olmayan üst bilişe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak düşük çıkmıştır. Araştırmanın sonucunda,yüksek öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı karar verme düzeyi, düşük öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Yüksek öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerinin dikkatli karar verme stili düzeyi, düşük öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Öte yandan, düşük öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerinin kaçıngan karar verme, panik karar verme ve erteleyici karar verme stili düzeyleri, yüksek öğrenilmiş güçlülüğe sahip olan üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Araştırmanın sonucunda, cinsiyete göre kadın üniversite öğrencilerinin panik karar verme stili düzeyinin yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırmanın sonucunda öğrenim görülen fakülteye göre üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı olma düzeyi ve karar verme stilleri (dikkatli karar verme stili, kaçıngan karar verme stili, panik karar verme stili ve erteleyici karar verme stili) arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Araştırmanın sonucunda, ailesinin karara güvendiğini belirten (evet) üniversite öğrencilerinin kendine güvenli-özsaygılı karar verme düzeyi, ailesinin karara güvenmediğini belirten (hayır) üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Ailesinin karara güvendiğini belirten (evet) üniversite öğrencilerinin dikkatli karar verme stili düzeyi, ailesinin karara güvenmediğini belirten (hayır) üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak yüksek çıkmıştır. Öte yandan, ailesinin karara güvendiğini belirten (evet) üniversite öğrencilerinin kaçıngan karar verme, panik karar verme ve erteleyici karar verme stil düzeyleri, ailesinin karara güvenmediğini belirten (hayır) üniversite öğrencilerininkinden anlamlı olarak düşük çıkmıştır.

This is a descriptive study conducted to examine whether decision self-esteem and decision-making styles of university students differ according to metacognition, learned resourcefulness, and certain personal variables. The study sample consists of a total of 467 university students (278 female, 189 male) studying in the Faculties of Education, Engineering, and Art , Design at Yıldız Technical University in the spring semester of 2017-2018 academic year. `The Melbourne Decision Making Questionnaire I-II`, `Rosenbaum's Learned Resourcefulness Scale`, `the Metacognition Scale-30` and a `Personal Information Form` were employed to obtain the study data. SPSS21 Software Pack was used for data analysis. MANOVA-Wilks' Lambda(λ) Test AND MANOVA-Pillai's Trace Test were employed to determine whether decision self-esteem and decision-making styles of university students significantly differ according to metacognition, learned resourcefulness, and certain personal variables. Discriminant Analysis Test and t-test were used to identify the source of the difference. The study results revealed that 52% of the university students have functional metacognitive processes, while 48% of them have dysfunctional metacognitive processes. On the other hand, 48.9% have functional learned resourcefulness, while 51% of the students have dysfunctional learned resourcefulness. Of all the university students, 16.5% have low decision self-esteem, 53.1% have moderate decision self-esteem, and 30.4% have high decision self-esteem. As for decision-making styles, 37% have low, 0.4% have moderate, and 62.6% have a high level of vigilance decision-making style. 19.9% have low, 55% have moderate, and 25.1% have high avoidance decision-making style. 25.5% have low, 52.9% have moderate, and 21.6% have high panic decision-making style. 30.8% have low, 51.4% have moderate, and 17.8% have high procrastination decision-making style. The study results demonstrate that the university students with functional metacognition have significantly higher levels of self-confident decision-making with self-esteem when compared to those with dysfunctional metacognition. On the other hand, the university students with functional metacognition were found to have avoidance, panic, and procrastination decision-making styles which are significantly lower than those of the university students with dysfunctional metacognition. According to the study results, the university students with a high level of learned resourcefulness have significantly higher levels of self-confident decision-making with self-esteem when compared to those with low learned resourcefulness. Vigilance decision-making style was found to be significantly higher among the students with a high level of learned resourcefulness when compared to those students with a low level of learned resourcefulness. On the other hand, levels of avoidance, panic, and procrastination decision-making styles were significantly higher among the university students with low learned resourcefulness when compared to those with high learned resourcefulness. According to gender, the study found that female university students have a high level of panic decision-making style. As for the faculties, the study results revealed no significant differences between the students' self-confidence/self-esteem levels and decision-making styles (vigilance, avoidance, panic, and procrastination decision-making styles). According to the study results, the university students stating that their parents rely on the decision (yes) were found to have significantly higher levels of self-confident decision-making with self-esteem than those stating that their parents do not rely on the decision (no). Levels of vigilance decision-making style were found to be significantly higher among the students stating that their parents rely on the decision (yes) when compared to those stating that their parents do not rely on the decision (no). On the other hand, the students stating that their parents rely on the decision (yes) were found to have significantly lower levels of avoidance, panic, and procrastination decision-making styles than those stating that their parents do not rely on the decision (no).