18. yüzyıla ait divan tertibinde bir nazire mecmuası (İnceleme-metin)

Abstract

15. yüzyıldan itibaren Osmanlı edebiyatı sahasında gelişimini gösteren mecmua ve mecmua derleyiciliği 16. yüzyıldan sonra bir gelenek haline gelmektedir. Türleriyle bütün halinde incelediğimiz mecmualar Klasik Türk edebiyatına kaynaklık etmektedir. Çalışmamızın mecmua türleri içerisinde hem şekil hem de içerik olarak farklı olduğu, daha önce türüne rastlanmadığı tespit edilmiştir. Bu sebeple akademik çalışmalara kaynaklık edebileceğini düşündüğümüz eserin incelemesi tamamlanmıştır. 2013 yılında elimize geçen eser, cilt olarak cönk şeklinde, içerik olarak ise divan tertibinde hazırlanmış bir nazire mecmuasıdır. Eserin bazı sayfalarının eksik olması nedeniyle üzerinde mürettibine ve yazım tarihine ait bir kayıt bulunmamaktadır. Zemin şiir ve nazire şiir sahibi şairlerin şiir yoğunluklarına ve yaşadıkları yüzyıllara bakılarak hem mürettibi hakkında hem de tarihi hakkında tahminde bulunulmuştur. Her bir zemin şiire bir nazire şiir bulunan metinde daha önce örneğine nadiren rastlanan şiir türleri ve şekilleri de bulunmaktadır. Nazire mecmuamızdaki divanı olan şairlerin şiirleri, basılı divanlarıyla tek tek karşılaştırılıp aralarındaki farklar tespit edilmiştir. Bazı şairlerin eksik beyitleri ve olmayan şiirleri ortaya çıkmıştır. Bu şiir ve beyitler metin içerisinde gösterilmiş, çalışmamızın inceleme kısmında da detaylı bir şekilde örneklerle anlatılmıştır. Metin, günümüz Türkçesine transkripsiyon alfabesiyle o dönemin dil özellikleri dikkate alınarak aktarılmıştır. Şiirler aruz kalıplarıyla birlikte hazırlanmıştır. Nazire şiirlerde yer yer kalıpların uymadığı beyitler de mevcuttur. Eserin son bölümünde tespit ettiğimiz geometrik şekilli şiirlere aynı tarzda şekillerle nazire şiir yazılmıştır. Dikkat çeken şekilli şiirler üzerinde açıklamalar içerik bölümünde yapılmıştır. Metinde şiirleri bulunan şairler tablo halinde hazırlanmıştır. Şairler hakkında bilgiler de bu tablodan sonra yer almaktadır. Metinde dönemin en önemli şairleri ve şiirleri yer alırken onlara yazılan nazireler ve mürettibin yazdığı nazire şiirler yer almaktadır. Diğer yandan kaynaklarda adı geçmeyen şairlere de rastlanmıştır. Eserde dikkat çekici yönler çalışmamızda görsellerle desteklenmiştir.

Showing its development in the field of Ottoman literature since 15th century, mecmua and the compilation of poetry collection have become a tradition after the 16th century. The journals we examine with their genres are the source of Classical Turkish literature. It has been determined that within the types of collection, our study is different in both form and content and not previously encountered type. For this reason the examination of the work, which we believe could be a source of academic studies, has been completed. The work, we received in 2012, is a nazire collection which was prepared in the form of the conk skin and the divan in content. Due to the lack of some pages of the work, there is no record of the author and the date of writing. According to their centuries and the poetry intensities of poets who have ground poetry and nazire poetry, there is an estimation about the author and the history of poems. In the text, in which a nazire poem was found in each ground poem; the types and forms of poems, which were rarely seen before, have been also identified. The poems of the poets, who were the members in our nazire collection, have been compared individually with their printed divans and the differences between them have been determined. Some poets' missing couplets and non-poems have emerged. These poems and couplets are shown in the text and detailed with examples in the examination part of our study. The text was transferred to modern Turkish with transcription alphabet, considering the language features of that period. Poems were prepared with aruz molds. There are also poems in Nazire poems that do not fit the mold. To the poems with geometric shapes that we identified in the last part of the work, nazire poem was written with the same style shapes. Remarks on remarkable poems were made in the content section. Poets with poems in the text were prepared as a table. Information about poets takes place after this table. The most important poets and poems of the period, the Nazires which are written to them and nazire poems written by the typesetter are included in the text. On the other hand, poets who were not mentioned in the sources were also found. Remarkable aspects of the work were supported by visuals in our study.