Kuzey Avrupa ve Latin Amerika ülkeleri arasında gelir dağılımı adaletsizliği açısından ekonometrik bir analiz ve Türkiye örneği

Abstract

1980'li yıllardan sonra serbest piyasa ekonomisinin de etkisiyle, gelir dağılımında meydana gelen adaletsizliğin giderek artış gösterdiği bilinmektedir. Ülkeler açısından oldukça fazla önem arz eden gelirin adaletsiz dağılımı, fonksiyonel, kişisel, sektörel ve bölgesel olarak incelenebildiği gibi eğitime ve cinsiyete göre de incelenebilmektedir. Gelir dağılımı adaletsizliğinin ortaya çıkmasında eğitimin payı oldukça önemlidir. Eğitim seviyesinin yükseldikçe, bireylerin gelirlerinin artması, yoksulluk ve işsizliğin azalması, eğitim ve gelir arasındaki pozitif ilişkiyi gösterirken, eğitim hayatlarında başarısız olan kişiler tarafından elde edilen gelirlerin az, yoksulluk ve işsizlik oranlarının daha fazla olduğu görülmektedir. Cinsiyetler arasında ayrım gözetmeksizin bütün bölgelerde eşit fırsatlarla yapılan eğitimin, gelir dağılımını olumlu yönde etkileyeceği bilinmektedir. Özellikle, kadına eğitim hayatında yapılan ayrımcılığı ortadan kaldırarak, iş hayatına dahil edilmesinin, üretken konuma getirilmesinin sağlanması sonucu gelir dağılımında meydana gelen eşitsizlik oldukça azalmaktadır. Bu çalışmada mikro bağlamda, nüfusları bakımından birbirine yakın iki bölge olan Doğu Marmara Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi ele alınarak, bu iki bölge arasındaki gelir farklılıkları üzerinde eğitimin ve cinsiyetin etkileri incelenmektedir. Ayrıca çalışmamızda 2004 – 2014 yılları için panel veri analizi uygulanmış ve makro bağlamda Kuzey Avrupa ülkeleri ile Latin Amerika ülkeleri arasındaki gelir dağılımı adaletsizliği konusu ve bu bağımlı değişkenimizi etkileyen faktörlerin (GSMH, enflasyon, işsizlik) etki katsayıları ele alınmıştır. Bu bağlamda elde edilen sonuç, Latin Amerika ülkelerinde Kuzey Avrupa ülkelerine nazaran daha fazla gelir dağılımı adaletsizliği olduğu ve bağımsız değişkenlerimizden olan enflasyon ve işsizliğin Latin Amerika ülkelerindeki gelir dağılımı adaletsizliğini daha da tetiklediği tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, 1980 – 2013 yıllık veriler halinde Türkiye'nin gelir dağılımı adaletsizliğine dair çoklu regresyon analizi yapılmıştır ve sonuç olarak Türkiye'nin enflasyon, eğitim harcamaları, doğrudan yabancı yatırımcı, dış borçlanma ve işsizlik arttıkça gelir dağılımı adaletsizliği körüklenmiştir. Akabinde yapılan Johansen eş-bütünleşme testine göre gelir dağılımı adaletsizliği, enflasyon, eğitim harcamaları, doğrudan yabancı yatırımcı, dış borçlanma, GSMH ve işsizlik arasında uzun vadeli ilişki olduğu tespit edilmiştir.

It is known that after 1980s with the effect of market economy the income inequality increased rapidly. As a topic, income equality is one of the main cases which is important for the state and it can be measured not only as personal, sectoral and regional issue but also by using other indicators such as education and gender. Education pays an important role in the process of income inequality. Individual's income rises with his/her education level, and reduces the unemployment. On the other hand, people who are unsuccessful in education have lower salaries and higher unemployment rate. There is an idea that if education is provided equally to all regions without discrimination, it may affect positively the distribution of income as well. Especially, by preventing discrimination of women in education and encouraging their participation in social and economic life would help to reduce disparities between the gender groups. In micro context, this work shall examine two similar regions in Turkey namely East Marmara and South East Anatolia in order to understand how income inequality is being affected by the gender factor. On the other hand, panel data analysis is implemented from the period 2004 to 2014 and Northern European and Latin American countries are compared in terms of income inequality in macro view. By the way, GDP, unemployment and inflation are determined as independent variable and income inequality is determined as dependent variable. In this context, the gap between Latin American and Northern European countries in terms of income inequality is founded a lot and according to research result of both inflation and unemployment affect income inequality in Latin American countries remarkably rather than northern European countries. Furthermore, the multivariate regression is implemented for the period of 1980 – 2013 as annual data and as a result inflation, education expenditure, FDI, external debt and unemployment trigger income inequality in Turkey. Afterwards, according to result of Johansen co-integration test, there is a stable long-term relationship between inflation, education expenditure, FDI, external debt, unemployment and income inequality in Turkey.