Ultraviyole ışıklarının bitki büyümesine etkisi ve bu etkinin hormanal ilişkilerinin analizi

Abstract

Lepidium sativum ve Avena sativa var. Victory tohumları ve genç fideleri, çimlenmenin ve ilk fide büyümesinin muhtelif safhaları sırasında, düşük ve yüksek civa buharı basınçlı UV kaynaklarından elde edilen değişik spektrum dağılımına sahip filtre edilmemiş heterokromatik UV ile değişik sürelerde ışıklandırıldılar. Isıtma esnasında ve ısıtmadan hemen sonra yapılan UV ışıklandırmasının tohum çimlenmesine etken olmadığı, ancak kök belirdikten sonra yapılan ışıklandırmanın Avena!da koleoptil ve Lepidium'da tüm fide büyümesini büyük ölçüde inhibe ettiği ve çeşitli morfolojik değişiklikler meydna getirdiğigörüldü. UV nin bitkilerin belirli hormon seviyesine karşı hassasiyetleri üzerinde etkilerini araştırmak üzere, çimlenmiş Lepidium tohumları kök belirdikten sonra yüksek civa buharı basınçlı UV kaynağı ile ışıklandırıldılar ve bunun sonucunda kökün dışta tatbik edilen stimülatif seviyede IAA konsantrasyonuna cevabının büyük ölçüde ortadan kalktığı müşade edildi. Aynı şekilde ışıklandırılmış Avena koleoptillerinden alınan seksiyonların da, dıştan tatbik edilen stimülatif seviyede IAA ya cevaplarının oldukça azaldığı görüldü. Son olarak ışıklandırılmış ve ışıklandırılmamış koleoptillerden elde edilen asidik maddeler ayrıldı; bu asidik fraksiyon kağıt kromatografisine tatbik edildi ve her Rf e tekabül eden büyüme inhibitör ve stimülatörlerinin koleooptil seksiyon dik büyüme testi ile kantitatif determinasyonu yapıldı. UV ile muamele edilen ve edilmeyen koleoptillerden elde edilen ekstraktların IAA ve ABA muhtevalarında herhangi bir değişiklik görülmedi; ancak ışıklandırılmış bitkilerde GA3e tekabül eden Rf te nispi bir aktiviteazalması müşahade edildi. Bu gözlemlere dayanılarak UV nin Avena ve Lepidium tohumlarının çimlenmesine herhangi bir etkisi olmadığı, ancak kök belirdikte sonra yapılan ışıklandırılmanın müteakip bitki büyümesini inhibe ettiği, aynı zamanda inhibisyon ve diğer morfolojik etkilerin ortaya çıkması için başlangıçta tek bir UV şokunun yeterli olması sebebiyle, UV ışıklandırılmasının bitkide kalıcı bir etkiye sahip olduğu sonucuna varıldı. Ayrıca UV nin, bitki dokusunun IAA ya karşı hassasiyetini büyük ölçüde azalttığı ve bitkinin hormonal dengesinde önemli değişiklik meydana getirmemekle birlikte, muhtemelen giberellinlerde bazı modifikasyonlara sebep olduğu görülerek, bitki büyümesine UV nin meydana getirdiği inhibisyonun daha ziyade mevcut auksine cevay verme yeteneğinin kısmen azalması ve bununla birlikte giberellinlerde muhtemel bir modifikasyon ile izah edilebileceği düşünüldü. Ayrıca eski araştırmacılarca kullanılan difüzyon metodu ile, deneylerimizde kullanılan solvent ekstraksiyonu metodunun, UV ile ausin inaktivasyonu olup olmadığı bakımından farklı sonuçlar vermesi, olayda serbest-bağlı auksin balansasyonunda bir değişikliğin de rol oynadığı kanısını uyandırdı.