Cooperative security in the Black Sea region

Abstract

ÖZET KARADENİZ BÖLGESİNDEKİ GÜVENLİK İŞBİRLİĞİ ŞENOL, ÖZKAN Yüksek Lisans, Uluslararası İlişkiler Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Ali L. Karaosmanoğlu Eylül 2003 Soğuk Savaş yıllarında, Karadeniz Avrupa politikasının entegre edilmiş bir parçası olmaktan çok, bir engel ve sınır hattı olarak algılanmıştı. Soğuk savaşın sona ermesiyle birlikte, Karadeniz havzası kendi politik, ekonomik ve askeri dinamikleriyle Avrupanın fiziki ve entelektüel haritasında bir bölge olarak belirdi. Bu tez işbirliği insiyatiflerinin Karadeniz bölgesinin güvenliğini artırmadaki rolünü güvenlik işbirliği çerçevesinde inceleyen bir çalışmadır ve bölgedeki güvenlik işbirliği çabalarını soğuk savaş sonrası dönem üzerinde yoğunlaşarak analiz etmeyi hedeflemektedir. Bu çalışma Karadeniz bölgesinin stratejik öneminin Batı ve özellikle Avrupa için son yıllarda önemli ölçüde arttığını ileri sürmektedir. Bölgenin Avrupa ve Asya, Orta Asya ve Orta Doğu arasındaki doğal konumu düşünüldüğünde, bölgenin hayati öneme haiz ticaret, ulaştırma ve nakil alanı olduğu söylenebilir. Bunun da ötesinde, istikrarsızlık ve bölgedeki çatışma potansiyeli, enerji kaynakları ve ekonomik olanaklar uluslararası toplumun ilgisini çekmektedir. Aynı zamanda bu çalışma Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatının, GUUAM'ın ve Karadeniz Gücünün ana bölgesel işbirliği inisiyatifleri olarak birçok yönleriyle bölgedeki barış, huzur ve istikrara katkıda bulundukları belirtilmektedir. Ayrıca AGİT, NATO, ve AB'nin Avrupa'nın daha büyük örgütleri olarak birçok mekanizmalarla bölgede güvenlik ve istikrarının sağlanmasında önemli bir rol oynadıkları vurgulanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Karadeniz bölgesi, güvenlik işbirliği, konsept, bölgesel işbirliği, enerji, çatışma, çevre, AB, NATO, AGİT, KEİT, GUUAM, Karadeniz Gücü. iv

ABSTRACT COOPERATIVE SECURITY IN THE BLACK SEA REGION ŞENOL, ÖZKAN M. A., Department of International Relations Supervisor: Prof. Dr. Ali L. Karaosmanoğlu September 2003 During the Cold War years, the Black Sea was treated as a barrier and borderline rather than an integral part of the European politics. With the end of the Cold War, The Black Sea area emerged as a region on the physical and intellectual map of Europe with its political, economical, and military dynamics. This thesis is a study on the role of cooperative initiatives to increase security in the Black Sea region within the framework of cooperative security. It aims to analyze the cooperative security efforts in the region with a certain emphasis on the post-Cold War developments. This study argues that the strategic importance of the Black Sea region to the West, and to Europe in particular has increased substantially in recent years. Provided the region's geostrategic position as a natural link between Europe and Asia, and between Central Asia and the Middle East, it constitutes a vital trade link as well as an important area of transit. Moreover, instability and potential for conflict in the region, its energy sources, and its economic prospects matter to the international community. At the same time this study argues that the BSEC, GUUAM, and BLACKSEAFOR as main regional cooperative initiatives have contributed to the peace, security and stability of the Black Sea region with their various activities. It evaluates that the OSCE, NATO, and the EU as wider European organizations have played an important role in projecting security and stability to the region through their various mechanisms. Keywords: Black Sea region, cooperative security, concept, regional cooperation, energy, conflict, environment, EU, NATO, OSCE, BSEC, GUUAM, BLACKSEAFOR. Ill