Böceklerde ışık meydana getirme

Abstract

- 26 - ÖZET Doğada ışık meydana getiren böcekler insanların uzun yıllardan `beri İlgisini çekmektedir. Işık veren böcekler Poduridae (Collembola), Fulgoridae (Homoptera), Mycetopailidae (Diptera), Telegusidae, Drili- dae, Phengodidae, Elateridae ve Lampyridae (Coleoptera) familyaların da bulunmakt adır. Işık üreten böceklerde ışık organlarının yeri türlere göre farklılık gösterebilmektedir, bazılarında başta bulunurken (Pyropao- rus spp., Pb.otopb.orus spp.), büyük bir kısmında abdomende bulunmakta dır (Phengodes, lamprohiza, Lampyris, Luciola. spp. ). Bu organlar toplu iğne ucu büyüklüğünden, abdomenin tüm alt yüzeyini kaplayan büyük lüklere kadar değişik boyutlarda olabilmektedir. Bazı Âractmocanpa spp. (Dip., Mycetopailidae) larvalarında boşaltım organlarının sonları ve malpighi boruları ışık üreten yapılara dönüşmüştür. Işık ürütiminde lusiferaz, lusiferin, oksijen, adenozin tri- fosfat ve magnezyum etkili olan ana materyaldir. Lusiferaz enziminin varlığında lusiferin maddesi yardımıyla ışık üretilmektedir. Lusife rin, adenil lusiferin üreten lusiferaz ve magnezyum varlığında ade nozin trifosfat vasıtasıyla ilk olarak aktive edilir ve bu reaksiyon lar sonucu açığa çıkan enerjinin % 98 i ışık olarak görülmektedir. Işık meydana getiren böcekler ışıklarını çeşitli amaçları doğ rultusunda kullanmaktadırlar. Bu amaçların başında, çiftleşmede bir birlerini cezb etmek, avlarını kendilerine çekip yakalamak ve diğer böceklerin saldırılarından korunmak gelmektedir.- 27 - Ateşböceklerinin ürettikleri enerjinin % 98 inin ışığa dö nüşmesi, insanları kayıp vermeksizin ışığa dönüşebilen enerji kay naklarını araştırma yolunda bir örnek oluşturmaktadır.

- 28 - SIIMMAEÎ LIGHT EMITTING PROCESS IN INSECTS Lightning insects are in the interest of human for many years. This phenomenon is known among Foduridae (Collembola), Fulgoridae (Homoptera), Mycetophilidae (Diptera), Teleguesidae, Drilidae, Fhen- godidae, Elateridae and Lampyridae (Coleoptera) families ©f msecta. Site ©f the light organs is species specific in general. So metimes it is located on the head (e.g.Pyrophorus and Photophorus spp.) and more commonly on the abdomen elsewhere (Phengodes, Lamprohiza, Lampyris and Luciola spp.). The size of the luminescent organs are differentiated from the head of the needle to full sternal surface of the abdomen. In some cases the end of the excreation devices and Malpighian tubules ©f the larvae of some Arachnocampa spp. (Diptera, Mycetophilidae) are remarkably adopted to luminescent organs. Lucif erase, luciferin, oxygen, adenosin tri phosphate (ATP) and magnesium ar main companents for the light emitting. With the presence of luciferase and Mg, luciferin is biochemically converted and nearly 98 % of the consequent energy appear as the light. The light given off by these insects employs for various pur poses. First of all, attraction of the partner for mating response and their preys for hunting beside the def ence action against their predators are main functions of this magnificent phenomenon.- 29 - Fireinsects are also in the interest of technological in vestigations for the discovery of new energy sources without any. appreciable lost as 98 % convention ability of this process in in sects.