Türkiye`de planlı dönemde çiftçinin satın alma gücündeki değişimler, bu değişmelerin nedenleri ve konu ile ilgili bazı görüşler

Abstract

93. 7 ÖZET YE SONUÇ Tarım sektörünün Türkiye'de ağırlığını hala koruduğu bir sektör olduğu herkesçe bilinmektedir. Çalışmada ele alınıp incelenmeye çalışılan çiftçinin satın alma gücü, tarım kesimi refahının önemli bir göstergesi olmasına karşın konuyu yıllar itibariyle, satın alma gücü değeri şeklinde ele alan çalışmalara ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Bu bakımdan çalışmada çiftçinin satın alma gücünü ortaya koyacak şekilde, çeşitli istatistiki yayanlardan elde edilen verilerden hareket edilerek bu değer hesaplanmaya çalışılmıştır. Eldeki veriler işleme konup gerekli hesaplamalar, iki yönden yapılmıştır. İlk değerler çiftçinin tarımsal girdi alıp kullanma durumu, diğer değerler ise tüketim malları alıp kullanma açısından çiftçinin satın alma gücünü ortaya koymuş bulunmaktadır. Elde edilen bu kıymetlerin incelenmesi sırasın da, öncelikle bu kıymetleri ortaya koymada kullanılan fiyat indekslerindeki gelişimler ele alınmıştır. Yapılan incelemelerde, hem çiftçinin sattığı malların hem de satın aldığı malların fiyat indekslerinde 1979 yılından sonra sıçrama şeklinde artışlar olduğu görülmüştür. Bu artışlarda ise asıl etken olan faktörün, kullanılan miktarlardan ziyade fiyatlarda meydana gelen artışlar olduğu saptanmıştır. Planlı dönemden bu yana elde edilen fiyat indekslerinin birbirine bölünmesiyle elde edilen çiftçinin satın alma gücü, planlı dönemden bu yana ve planlı dönemler itibariyle meydana gelen değişmeleri temsil edecek biçimde incelenmeye çalışılmış-94. tır. Çiftçinin satın alma gücü 100'ün altına düştükçe, çift çinin sattığı tarımsal ürünler karşılığında piyasadan daha az girdi satın alabilmektedir. Nitekim bu şekilde incelenen satın alma gücünün kimi dönemlerde yüzün altına düştüğü görülmüştür. Bu da çiftçinin belli miktarda bir girdiyi giderek daha fazla ürün satarak satın alabildiğini göstermektedir. Özellikle 1964-1971 donemi çiftçinin giderek daha fazla mal satarak aynı miktar tarımsal girdiyi/tüketim malını satın alabildiği bir dönemdir. Başka bir deyişle bu dönem çiftçinin aynı miktarda mal satarak daha az girdi ve tüketim malı satın alabildiği bir dönem olmuştur. Bu açıdan satın alma gücünün, hem yıllar itibariyle ve hem de planlı dönemler itibariyle tamaı/ zaman düşme eğilimi gösterdiği söylenebilir. Satın alma gücünün özellikle tarımsal girdi satın alma yönünden önemli dalgalanmalar göstererek başlangıç değeri al tına düşmüş olması önemlidir. Aynı gelişimin başlangıç değerinin altına düşmemekle birlikte genelde, tüketim malları açısından da saptandığı söylenibilir. Bunun belli başlı nedenleri ise hava koşullarındaki olumsuz duruma bağlı olarak üretimin düşmesi, çiftçi eline geçen fiyatlarda meydana gelen dalgalanmaların önlenememesi, petrol fiyatlarında meydana gelen artışlar nedeniyle tarımsal girdi fiyatlarının çiftçi eline geçen fiyatlardan daha fazla olması ve enflasyonist baskılar, şeklinde sıralanabilir. Özellikle destekleme fiyatlarında önem li artışlar olmasına karşın bir taraftan iç ve dış piyasalarda ortaya çıkan olumsuz fiyat dalgalanmalarından iç tüketim ve diğer taraftan da dış satıma yönelik tarımsal ürünlerde üreticilerin gelirlerinin olumsuz yönde etkilenmesini Önleyecek bir mekanizmanın geliştirilememiş olması, çiftçinin satın alma gücünün düşmesinde önemli rol oynamıştır. Gerçekten de çiftçi-93. 7 ÖZET YE SONUÇ Tarım sektörünün Türkiye'de ağırlığını hala koruduğu bir sektör olduğu herkesçe bilinmektedir. Çalışmada ele alınıp in celenmeye çalışılan çiftçinin satın alma gücü, tarım kesimi refahının önemli bir göstergesi olmasına karşın konuyu yıllar itibariyle, satın alma gücü değeri şeklinde ele alan çalışmalara ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Bu bakımdan çalışmada çiftçinin satın alma gücünü ortaya koyacak şekilde, çeşitli istatistiki yayanlardan elde edilen verilerden hareket edilerek bu değer hesaplanmaya çalışılmıştır. Eldeki veriler işleme konup gerekli hesaplamalar, iki yönden yapılmıştır. İlk değerler çiftçinin tarımsal girdi alıp kullanma durumu, diğer değerler ise tüketim malları alıp kullanma açısından çiftçinin satın alma gücünü ortaya koymuş bulunmaktadır. Elde edilen bu kıymetlerin incelenmesi sırasın da, öncelikle bu kıymetleri ortaya koymada kullanılan fiyat indekslerindeki gelişimler ele alınmıştır. Yapılan incelemelerde, hem çiftçinin sattığı malların hem de satın aldığı mal ların fiyat indekslerinde 1979 yılından sonra sıçrama şeklinde artışlar olduğu görülmüştür. Bu artışlarda ise asıl etken olan faktörün, kullanılan miktarlardan ziyade fiyatlarda meydana gelen artışlar olduğu saptanmıştır. Planlı dönemden bu yana elde edilen fiyat indekslerinin birbirine bölünmesiyle elde edilen çiftçinin satın alma gücü, planlı dönemden bu yana ve planlı dönemler itibariyle meydana gelen değişmeleri temsil edecek biçimde incelenmeye çalışılmış-