Motorlu taşıtların egzos gazlarının bitki gelişimine etkileri

Abstract

Bu çalışmada iki kültür bitkisi üzerinde egzoz ga zının etkileri araştırılmıştır. Çalışmanın amacı egzoz ga zına maruz bırakılan bitkilerde yaprak zararı ve büyümenin engellenmesi -gibi morfolojik ve anatomik etkenliklerin ya- nısıra, tohum çimlenmesi, klorofil içeriği, biyokütlesel ve rimlilik ve ürün verme gibi ekofizyolo jik etkenliklerin or taya çıkarılmasıdır. Ayrıca fümige edilen bitkilerin farklı organlarında kurşun ve çinko birikimi de araştırılmıştır. Oluşan etkiler beraber fümige edilen bir dikotil-ve bir mo- nokotil bitkide karşılaştırılmıştır. Denemeler esnasında egzoz gazı kaynağı olarak fümi ge odacığına bağlı benzin yakıtlı Visconsin marka bir kullanılmıştır. Materyel olarak ise bir dikotil bitki olan Cucıamis sativus ev. Be ite Alpha ve bir monokotil bitki olan Triticum aestivum subsp vulgar &.. ev. Cumhuriyet 75 kullanılmıştır. Bit kiler kendi aralarında üç ana gruba ayrılmışlar (I. grup: To hum, II. grup: 20 günlük genç bitkiler, III. grup: 40 günlük yetiş kin bitkiler) bu gruplarda kendi aralarında a)Kontrol,b)0.264 m, gaz uygulananlar ve c)1.052 m gaz uygulananlar olmak üzere üç alt gruba ayrılmışlardır. Bitkilerin duyarlılığına bağlı olarak bitkilerde nekrotik yaprak zararı klorozis, büyüme ve çiçeklenmede a- zalma, yaprak dökülme s i, her iki bitkinin stomalarında kapanma ve Cucurais'te sayıca artış, yaprak anatomik, yap ısında defor- masyonlar, tohum çimlenmesinde gecikme ve engellenme, kloro fil miktarı, biyokütlesel verimlilik ve üründe düşüş ile uy gulanan miktara bağlı olarak yapraklarda kurşun birikimi göz lenmiştir. -77-3 gün, günde 10 dk 0.264 m egzoz gazı uygulaması yap raklarda şiddetli zarar oluşturmazken, 3 gün, günde 3'er saat 1.052 m gaz fümigasyonu her.* iki `bitkinin yaprakların da şiddetli zararlara neden olmuştur. 1.052 m gaz uygulamasına karşı Cucumis'in Triticum'a göre daha duyarlı olduğu görülmüştür. Bir türün kendi grup ları arasında ise genç bitkiler yetişkin bitkilerden daha fazla duyarlılık göstermişlerdir. Morfolojik yaralanmaların yanısıra büyüme de azalma hem 0.264 m nemde 1.052 m lük fümigasyonlar sonrasında belirgin olarak ortaya çıkmıştır. Morfolojik olarak yapraklarında yaralanma görülen bit kilerde anatomik yapının bozulduğu saptanmıştır. Yapraklarda özellikle epidermis ve mezof il hücreleri nin zarara uğradığı gözlenmiştir. Heriki deneme bitkisinde füraigasyonlardan sonra tohum ç imlenmesinin geciktirildiği ve engellendiği saptanmıştır. Engellenme Cucumis 'te daha büyük olmuştur. Fümige edilen bütün bitkilerde yaprak alanı biyomas ve üründe azalma saptanırken, kaybın en fazla 1.052 m gaza ma ruz bırakılanlarda ortaya çıktığı görülmüştür. Gruplar arasında ürün kaybı I^Iİ^III grup şeklinde be lirmiş,bu yönden C.sativus T.aestivum'a göre daha fazla et kilenmiştir. Ayrıca C.sativus yapraklarının kurşun ve çinko biriktirme kabiliyetinin fazla olduğu saptanmıştır. Parklı bitki kısımlarında yapılan analizlerde ise bu iki ağır me talin yapraklarda meyvalara göre çok daha fazla bulunduğu saptanmıştır. -78-

This investigation covers studies on the effect exha ust gas on two cultivated species. The aim of this work is to put forth the effects on the morphological and anatomical aspects such as; the destruction $n the leaves and growth reduction; ecophysioological parameters like production, biomasss productivity, chlorophyll content and seed germina tion. The accumulation of pb and Zn in different parts of the plant; subjected to fumigation; too has been investigated. A comparison has been made betweeji a monocotyledonous and a dicotyledonous plant fumigated the same time. A Visconsin type of motor with benzene has been used for fumigation, attached to a chamber. The material used consisted of adicotyledonous plant Cucumis sativus cv. Beite Alpha and a monocotyledonous plant Triticum aestivum subsp» vulgar e cv. Cumhuriyet 75. The plants have been divided into 3 groups. (I. group: seed, II. group: 20 days old young plants; III. group: 40 days old matured plants). These groups have been redivided among themselves in to 3 subgroups as follows: Control (a), 0.264 m exhaust gas (b), 1.052 m exhaust gas (c). The necrotic leaf destructions, Chlorosis, reduction in growth, reduction in flower production leaf abcission, clo sing of stomata, increase in the number of stomata in Cucumber, deformation in the anatomical structures, inhibition and delay in the seed germination, reduction in the chlorophyll content, biomass productivity, production and lead accumulation in rela tion to the concentration applied have been recorded during this investigation. -79-An application of the exhaust gas at the rate of 0.264 m for 3 days at tha rate of 10 minutes per day did not produce any adverse effect on the leaves of the plants. However, both the species suffered a lot when the exhaust gas was applied` at the rate of 3 hours per day for 3 days at 1.052 ra concentration. However, Cucumber variety was more sensitive as compared to the variety of wheat. The young plants were more sensitive than the older ones, A reduction in growth and development was observed together, with the morphological disorders. The anatomical features also got effected by fumigation, particularly the epidermis and mesophyll cells were highly effected. The stomatal closure was very high in both the species but the numbec of stomata was higher in C.sativus cv.B. Alpha. The length of the stomata was very short in the latter species. The seed germination was inhibited in both species after fu migation at both the concentrations as compared to the control. A reduction in the leaf area, biomass and yield was observed under the concentrations in the two species but wa3 higher at 1.052 m. The yield reduction was as I^II^III, but Cucu- mis sativus more effected than Triticum aestivum.The leaves of the former species accumulated more Pb and Zn as compared to the latter. The accumulation increased in parallelity with the exhaust gas concentration. The concentration of. Pb and Zn in the leaves was higher than fruits. -80-