Sumak özünün deri sanayiinde kullanılabilirliğinin arttırılması üzerinde bir araştırma

Abstract

5. ÖZET Yurdumuz bitkisel tabaklayıcılar yönünden oldukça zengin bir potansiyele sahip olmasına rağmen, deri sanayinde henüz tam olarak önemi kazanamamışlardır. Araştırmada amaç sumak özünün.deri sanayinde kullanımı arttırmaktım Bu sebeple önce sumak bitkisi ve sumak 'özünün bileşimleri eri araştırılmıştır, Yapıları analizler sonucu sumak bitkisi yapraklarında tanen miktarı %26, tanen olmayan madde miktarı %13, suda çözünmeyen madde miktarı %54 ve rutubet % 7 olarak; sumak özünde ise tanen miktarı % 58'., tanen olmayan madde miktarı % 33, suda 'çözünmeyen madde miktarı £l.ve rutubet oranı %3 olarak bulunmuştur. 1.05 lük çözelti pH'sı ise 4.2 olarak tespit edilmiştir. Daha sonra ise sumak özü ile yapılacak denemelere başlanmıştır. 3a amaçla ham koyun derileri pikleye kadar birlikte işlenerek daha sonraki denemelerde kullanılmışlardır. ön denemede deri ağırlığı üzerinden % 5, % 10 % 15 ve % 20 oranlarında sumak özü kullanılarak tabaklama yapılmış ve deriler yağlanmıştır. Yapılan analizler sonucu; kullanılan bitkisel tanen miktarı arttıkça uzama dışında derinin fiziksel özelliklerinde bir artış meydana geldiği tespit edilmiştir. Bir diğer denemede deri ağırlığı üzerinden % 5 % 10%15 ve % 20 sumak özü %3, %.5,% 7, %10 ve %15 sod- yummetabisülfit ile kullanılarak tabaklanmış ve yapılan analizler sonucu derinin.mukavemet özelliklerinde önce bir artış-60- olduğu ancak kullanılan sodyummetabisülfit miktarı arttıkça derilerin mukavemetlerinde `bir azalma olduğu tespit edilmiştir. Renkte sodyummetabisülfitten ileri gelen bir açılma görülmemiştir. Deri ağırlığı üzerinden % 10 ve %15 sumak özü ile tabaklanan derilerin; %5 ve % 10 alücıinyumsülfat ile tekrar işleme alınmasıyla elde edilen derilerin analizleri yapıldığında; alüminyurasülfat kullanımı ile derilerin mukavemetle¬ rinde azalma olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber alüminyumsülfat miktarının % 10'a çıkarılması ile derilerin giysilik karakter kazandıkları görülmüştür. Bunun dışında sumak özü, ağırlığı üzerinden % 10 ve % 20 boraks ile muamele edildikten sonra deriler; % 10 ve % 15 oranında kullanılarak tabaklanmışlardır. Yapılan analizler sonucu derilerin ön deneme derilerinden farklı olmadığı bu yüzden de boraks ile kullanımının bir fayda sağlamadığı görülmüştür. Ayrıca; ağırlıkları üzerinden f= 10 ve JÎ 15 oranında sumak özü ile tabaklanan deriler daha sonra % 10 oranında ağartıcı bazı sintanlarla işleme alınmış ve renklerinin kolayca beyazlatılabildiği tespit edilmiştir. Yapılan tüm bu denemeler sonucu elde edilen bilgiler den sumak özünün deri sanayinde çok amaçlı kullanılabileceği anlaşılmıştır. Bu sebeple inanıyoruz ki sumak özü gelecekte ülkemiz deri sanayinde hak ettiği yere ulaşacaktır.

-60- olduğu ancak kullanılan sodyummetabisülfit miktarı arttıkça derilerin mukavemetlerinde `bir azalma olduğu tespit edilmiştir. Renkte sodyummetabisülfitten ileri gelen bir açılma görülmemiştir. Deri ağırlığı üzerinden % 10 ve %15 sumak özü ile tabaklanan derilerin; %5 ve % 10 alücıinyumsülfat ile tekrar işleme alınmasıyla elde edilen derilerin analizleri yapıldığında; alüminyurasülfat kullanımı ile derilerin mukavemetle¬ rinde azalma olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber alüminyumsülfat miktarının % 10'a çıkarılması ile derilerin giysilik karakter kazandıkları görülmüştür. Bunun dışında sumak özü, ağırlığı üzerinden % 10 ve % 20 boraks ile muamele edildikten sonra deriler; % 10 ve % 15 oranında kullanılarak tabaklanmışlardır. Yapılan analizler sonucu derilerin ön deneme derilerinden farklı olmadığı bu yüzden de boraks ile kullanımının bir fayda sağlamadığı görülmüştür. Ayrıca; ağırlıkları üzerinden f= 10 ve JÎ 15 oranında sumak özü ile tabaklanan deriler daha sonra % 10 oranında ağartıcı bazı sintanlarla işleme alınmış ve renklerinin kolayca beyazlatılabildiği tespit edilmiştir. Yapılan tüm bu denemeler sonucu elde edilen bilgiler den sumak özünün deri sanayinde çok amaçlı kullanılabileceği anlaşılmıştır. Bu sebeple inanıyoruz ki sumak özü gelecekte ülkemiz deri sanayinde hak ettiği yere ulaşacaktır.-61- / SUMMAHY Although Turkey is q.uite rich with regards to its potenfeal on the vegetable tannings, they have not yet gai- ned an important place in the leather industry. The aim of the research is to increase the usage of sumac extract in the leather industry. For this purpose, investigations were, firstly, car- ried o u. t on the compositions of the sumac and the sumac extract. As a result of the analysis, it was found that with- in the leaves of the sumac vegetation the amount of tanen was 26 $, non-tanen substances were 13 %, insoluble matter 54 % and moisture vvas 7 ^. in the sumac extract, however, the amount of tanen vvas 58 $, non-tanen substances 38 $,in¬ soluble matter l % and moisture as 3 %.> The pH value of l^g/c^ solvent was found to be 4*2. Subsegnently, test were carrişd out with the sumac extract. Por this purpose, sheep skins were jointly vvorked as far as pickle and these were used in the subsegment tests. in the preliminary experiments tanning were made by using sumac extracts in the ratios of 5 f°ı 10 ^, 15 İ» and 20 İ° of the weight of leather and the leathers were oiled. The analysis shovved that apart f rom the elongation, the physical properties of the leather increased as the tanen content of the sumac used increased.-62- In another experiment for 5 $> 10 $, 15 İ° and 20 $ of the leather weight, sumac extracts of 1 $, 3 $, 5 $, 7 $» 10 İ* and 15 $ were used with sodiummetabisulf ite for the tanning and the analysis showed that the resistance proper ties first increased, however the strength of the leathers decreased as the usage of sodiummetabisulf ite increased. No colour enlightening was detected due to the sodiummetabi- sulf ite. When the leather were tanned with sumac extract with 10 <fo and 15 İ» of leather weights and when they were remani- pulated with 5 $ and 10 $ aluminum, sulfate, the analysis on the leathers showed that the strengths of the leathers decreased due to aluminum sulfate. Nevertheless, as the alu minum sulfate content was increased to 10 #, the leathers gained the characteristics for clothing. Also, the smmac extract with 10 $ and 20 fo of weight were treated with borax and they were tanned by using 10 fa and 15 $>. The results showed that these leathers were not different than the leathers obtained during preliminary tests, for this reason there was no benefit of treating the a with borax. Furthermore, leathers treated with sumac extract with 10 fo and 15 $> of their weights were later worked with 10 <fo of some bleaching sintans and the results showed that the leathers could be easily made white. It has been understood from the information gathered from these experiments that sumac extract can be used in the leather industry for many purposes.?63- We can, therefore, conclude that in Turkey th@ sumac extract will reach to its deserved place in near future. '1- c. -İretü» Kiuraia. do: