10 çeltik çeşit ve hattında kimi agronomik ve kalite karakterleri ve bunlar arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma

Abstract

- 47 - 7. ÖZET 1986' da E.Ü. Ziraat Fakültesi' nde 10 farklı çeltik ge- notipinde 6 agronomik, 13 fiziksel ve 7 kimyasal karak - ter incelenmiştir. Bu araştırmada parsel verimi açısından en yüksek ve- o rimin Krasnodosky çeşidi ortalama 155 gr/18 m olarak vermiştir. Bitki boyu ele alındığında Amol 3 çeşidi 93 cm, ile en ussun boya sahip olmuştur. Aynı çeşit, kardeş sayı sı bakımından da en yüksek değeri (ortalama 6) vermiştir. En düşük steril ite oranı Amol 2* de % 2.21 olurken, en yüksek sterilite İzmir 86*de # 10.55 olarak bulunmuştur. Salkımda dane sayısı ise Baldo çeşidinde en fazla değere (ortalama 128) ulaşmıştır. Amol 3 çeşidi 108 günde çiçek- lenerek en uzun vegetasyonlu çeşit, tzmir 140 çeşidi ise 61 günlük bir vegetasyon süresiyle en erkenci çeşit ola rak gözlenmiştir. Fiziksel özelliklerden olan dane boyu ve eni, boy/en oranı açısından en ince dane Amol 2, Amol 3 ve îzmir 86' da gözlenmiştir. Kimyasal özellikler ele alındığında ise, danede ami- loz oranı en yüksek olarak Amol 2, Amol 3 ve îzmir 100 çeşidinde bulunmuştur. Potasyum bidrokside (KOH) reaksiyon değeri en yüksek olan Amol 2, Amol 3 1 îzmir 45, îzmir 86, îzmir 100 ve îzmir 30 çeşitleri ve bu nedenle yüksek ^jelatinleşme sı caklığı (çirişlenme sıcaklığı) değeri verilmiştir..- 48 - Bütün bu gözlemler sonucunda 10 farklı çeşit ve hattında incelenen agronomik ve kalite karakterleri 2* ürüne uygun olarak çeltik ıslahı bakımından birçok var yasyonun varlığını göstermiştir. Tine aynı varyasyondan yararlanarak bu sorunların çözülmesinin olasılığı da ser gilenmektedir. Bu çalışmada ince, uzun dahe boyutları gibi fiziksel Özellikler bakımından Türk çeşitlerinde görülen eksikliklerin giderilmesi arzulandığında, îran kökenli ince uzun daneli Amol serilerden yararlanılması düşünülmelidir. Çünkü bu dane yapısı, genelde tropik kö kenli Indica çeltik çeşitlerinde bulunur ve bu tropik genotiplerin Türkiye'ye adaptasyonu özellikle vegetasyon süresinin uzunluğu nedeniyle problem yaratır. Aynı şekil de kalite açısından da yerli çeşitlerin ve ıslah mater yallerinin orta derecede amiloz içermeleri nedeniyle de yine amiloz oranının yükseltilmesi gereğinde Amol serile rinin kullanılması önemli yararlar sağlayabilecektir. Çeltik ıslahında tüketim gruplarının isteklerine önem verilmesi gerekliliğide bu arada vurgulanmalıdır.

- 49 - SUMMARY A study on some agronoraik and quality character and there correlation in 10 rice varieties or lines. In 1986 Aegeon University, Faculty of Agriculture, 6 agronomic, 13 physical and chemical characters are stu died in ten different rice genotyps. The highest yield per plot has been obtained with Krasnodosky (155 grA8 m ) where as the tallest cultivar was Amol 3 with 93 cm. The same variety had also the most tilleri number (6 tiller per plant). The lowest stenility (2,21 %) in Amol 2, the highest, temlity (10,55 #) in the line number Izmir 86 have been observed. In respect of vegetation duration Amol 3 is flavored with 108 day and Izmir 140 with in 61 days. Regarding on grain dimensions Amol 2, Amol 3 «ad Izmir 86 were found as slender typ, One of the most important chemical character amil o s content were found as highest in the varieties Amol 2, Amol 3 and Izmir 100. The genotyps Amol 2, Amol 3« Izmir 45, Izmir 86, Iz mir 100 and Izmir 30 are possesing the highest KOH reac tion which means that they have higher gelatinizatiort temperature. All those observation are proving that in this 10 varieties or lines have a variation in respect of suitabi lity to second crop conditions. But starding from the- 50 - same variation, the needed genitors are existing in the studied genotyps. As a matter of fact round shape of Turkish grown rice material can be combined with slen der perision Amol's. In general slender shope is for Indica groups from tropic, and adaptability of those tropical varieties, due to there long vegetation durati on, seems imposible. It is the same for chemical quality. For example medium amilose content of Turkish genotyps can be combined with Amol series whiche more high amylose content. It should be indicated have, that quality demand of consumer should be regarded in rice breeding.