Türkiye`de 1980 öncesi ve sonrası dönemde tarımda uygulanan destekleme politikasının analizi

Abstract

113 8. Gelişme düşeyleri ve ekonomik güçleri arasında önemli farklılıklara karşın hemen hemen bütün Ülkeler sosyal, siyasal ve ekonomik içerikli nedenlerle tarım sektörünü doğrudan veya dolay lı olarak desteklemektedirler. Türkiye'de de tarım sektörünün çeşitli yönlerden ekonomide ki önemini halen koruduğu ve diğer sektörlere göre. ekonomik, sosyal.bir takım farklılıklar taşıdığı göz önüne alınırsa, bu sektörle ilgili olarak yapılan her türlü yönlendirme ve düzenlemeleri i Geren Destekleme Politikasının önemi dana kolay anlaşılmaktadır. Bu çalışma, temelde, Türkiye'de tarım sektörünün yeterli düzeyde desteklenip desteklenmediğini çeşitli kriterlerle analiz etmek amacıyla yapılmıştır. Bu temel amaç çerçevesinde, 1972'den 1989 yılına kadar 18 yıllık dönem ele alınmış, Türkiye'de 1980 öncesi vs sonrası dönemde tarımda uygulanan destekleme politikala- rıj Am&çl,:.^,,, araçları, kapsaaıyuygulayıoı organları, destekleme kapBaeia-aa giren ürünler ve girdiler, fiyatların belirlenme süre- oi ve fiyat düzeyleri, destekleme alım miktarları, üreticiye yapılan ödemeler, tarımsal alt yapı yatırımları, desteklemenin finansal düzeni» tarımsal kredi oranları ve faizleri, iç ticaret hadle*- ri gibi kriterlere göre karşılaştırılarak analiz yoluna gidilmiş tir. Ayrıca destekleme politikasının etkileri de genel bir yakla- şusla değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın esas materyalini, 18 yıllık döneme ait tarımsal114 destekleme politikası uygulamaları ve bunlara ait istatistiksel veriler oluşturmaktadır. Verilerin değerlendirilmesinde zaman serileri analiz yönte mi» % hesapları, indeksler, basit ortalamalar...vb istatistiksel yöntemlerden yararlanılmıştır* Türkiye'de 1980 öncesi ve sonrası dönemde tarımsal destekle me politikası uygulamaları ile ilgili olarak yapılan analizde) 1930 sonrası dönemde tarımda uygulanan destekleme politikasının önoeki dönemlere göre giderek zayıfladığı, tarımın eskisi kadar korunmadığı ve bu sektörün, ihmal edilmese bile, diğer sektörlere uygulanan ekonomi ve koruma politikalarının yanında daha zayıf ve gerilerde kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Gerçekten de, 1980 sonrası izlenen genel ekonomi politikası nın bir gereği olarak; son yıllarda desteklenen ürün sayısının ve alım miktarlarının azaltılması, reel destekleme alım miktariarm- dalci gerileme, üreticinin satın alma gücünün azalması, tarımsal yatırım -a '«©di oranlarındaki azalma, is tiearet hadlerinin tarı mın aleyhine sonuçlanması gibi ölçütler tarım sektörünün, ihmal edilmese bile, gereken ilgiyi görmediği savını kanıtlamaktadır* Bu nedenle, Türkiye'nin ileri ülkeler düzeyine ulaşması isteniyor ve ekonomik gelişmede tarım sektörünün önemi kabul edi liyorsa, tarım sektöründe belli oranlarda destekleme politikası sürdürülmeli, serbest piyasa ekonomisine geçiş amacıyla alınan karar ve uygulamaların çıkarabileoeği olumsuz sonuçlar en aza indirilmeye çalışılmalıdır*

II A ü !i 'J it A K I Bu çalışmada, Türkiye'de 1980 öncesi ve sonrası dönemde tarımda uygulanan destekleme politikaları, birarada ele alınmış, bu iki dönemde tarımsal destekleme politikası uygulamaları çeşitli yönlerden karşılaştırılarak analiz yoluna gidilmiş tir. Ayrıca tarımsal destekleme politikasının ekonomi üzerin deki etkileri genel bir yaklaşımla değerlendirilmiş, konuya ilişkin sorunlar ile bu sorunların çözümüne yönelik bazı önerilere de yer verilmiştir. ABSTRACT This study is aimed to analyse the Turkish Agricultural support policy in the last two decades and specially for the particular period of 1972-19BO and 1980-1989, separately. Then, the effects of support policy in agriculturai sector and in the economy as a whole are also concerned. The problems faced and some suggestions for solution of these problems are underlined.