Ahmet Hamdi Tanpınar`ın şiir eleştirisinde Avrupa merkezlilik

Abstract

ÖZETAHMET HAMD TANPINAR'IN Ş R ELEŞT R S NDEAVRUPA MERKEZL L KPelvanoğlu, EmrahYüksek Lisans, Türk Edebiyatı BölümüAhmet Hamdi Tanpınar (1901-62), modern Türk edebiyatı içinde özellikleromanları ve şiirleriyle özgün bir yer edinmiş, yazdığı edebiyat tarihi, makaleler vedenemeler ile Türk edebiyatı çalışmalarına önemli katkılar sağlamıştır. Tanpınaryazdığı yazılarda şiir türüne özel bir önem vermiş, Türk edebiyatının gelişimini Türkşiirini merkeze alarak değerlendirmiştir.Bu tezde Tanpınar'ın şiir, Osmanlı şiiri ve Yahya Kemal üzerine yazdığı yazıve yazı parçaları incelenmekte, Tanpınar'ın ürettiği şiir bilgisi, güzel sanatlar anlayışıve Avrupa merkezci düşünce tarzı değerlendirilmektedir.Tezin ?Tanpınar'ın Şiir Eleştirisine Genel Bir Bakış? başlıklı birincibölümünde, dört alt başlıkta yazarın ?Eleştiri?, ?Şiir?, ?Osmanlı Şiiri? ve ?YahyaKemal? üzerine yazdığı bütün yazılar kronolojik bir şekilde serimlenmektedir.?Tanpınar'ın Şiir Eleştirisinin Bileşenleri? başlıklı ikinci bölüm ise iki altbölümden oluşmaktadır: ?Güzel Sanatlara Göre `Yorumlayan' Eleştiri? ve ?ŞiirDilinde Devamı Kurmak: Seçimcilik?. Birinci alt bölümde Tanpınar'ın şiiri, resim,müzik, heykel, mimari gibi güzel sanatlara ait öğelerle tanımlaması ve şiiri güzelsanatlardan biri olarak görmesi incelenmekte; ikinci alt bölümde ise Tanpınar'ın şiirdili bağlamında Yunus Emre'den Yahya Kemal'e uzanan klasik bir çizgiyi seçimcibir yaklaşımla ayrıştırarak oluşturması ve Tanpınar'ın Avrupa merkezci düşüncetarzı tartışılmaktadır.Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Avrupa ve özellikle Fransız edebiyatı normlarıylaayrıştırarak oluşturduğu bu devam çizgisi, seçilen mısra, beyit ya da şiirleri Avrupamerkezli bir sanat anlayışıyla değerlendirip Avrupalılaştırırken, seçim dışı kalanOsmanlı şiir geleneğini Doğululaştırıp Yahya Kemal dışındaki modern Türk şiiriniikincilleştirmektedir.Anahtar sözcükler: şiir, güzel sanatlar, gelenek, Avrupa merkezcilik

ABSTRACTEUROCENTRISM IN TANPINAR?S CRITICISM OF POETRYPelvanoğlu, EmrahMaster of Arts, Department of Turkish LiteratureAhmet Hamdi Tanpınar (1901-62), who was one of the most original writersof modern Turkish literature, especially with his novels and poems, had alsocontributed to Turkish literary studies by various articles, essays, and his well-knownhistory of the nineteenth-century Turkish literature. In his articles and essays,Tanpınar placed special emphasis on the genre of poetry and interpreted thedevelopment of Turkish literature by putting poetry in the center.This thesis aims to analyze Tanpınar?s writings about poetry in general, andOttoman poetry and Yahya Kemal Beyatlı (1884-1958) in particular, and to explorehis conception of fine arts and his Eurocentric approach.In the first part, entitled ?An Overview of Tanpınar?s Criticism of Poetry?, abrief chronological outline of the body of his writings about ?Criticism?, ?Poetry?,?Ottoman poetry?, and ?Yahya Kemal? is provided.The second part of the thesis, entitled ?Elements of Tanpınar?s Criticism ofPoetry?, consists of two subsections: ?Critical Interpretation According to Fine Arts?and ?Constructing Continuity in Poetic Language: Selectivity?. The first subsectionexplores Tanpınar?s understanding of poetry as a fine art and his definition of it interms of the characteristics of the fine arts. The second subsection discussesTanpınar?s re-construction of a ?classical? tradition by an intentional selection ofpoets from Yunus Emre to Yahya Kemal in the context of poetic language and hisEurocentric perspective.Tanpınar re-constructs this line of continuity by selecting verses, couplets,and poems according to European literatures, especially French literary norms, whilevaluing them with the conceptions of European arts, and finally making thementioned line ?Europeanized?. At the same time, he ?orientalizes? the Ottomanpoetic tradition and makes modern Turkish poetry subordinate to it, with theexception of Yahya Kemal.Key Words: poetry, fine arts, tradition, Eurocentrism