Kentsel peyzaj planlaması yönünden Salihli kentinin yapısal analizi

Abstract

165 ÖZET Türkiye ve gelişmekte olan birçok ülkede kentlerde, kaçınılmaz temel gereksinimlere bağlı olarak plansız bir gelişme süreci yaşanmaktadır. Özellikle 1950'lerden sonra kendini gösteren hızlı ve hazırlıksız kentleşme olgusu beraberinde bir dizi. sorunlar getirmiştir. Hızlı nüfus artışı ve buna ayak uyduramayan plansız uygulamalarla, endüstrileşme, gecekondu olgusu, arsa spekülasyonları, kıyılarımızın yağma edilmesi, verimli tarım topraklarının elden çıkması, asfalt ve betondan oluşan mekanlar kentsel çevredeki biyolojik dengeyi bozarak, kent insanının özgür ve güvenli yaşama olanaklarını yok etmektedir. Kentlerimiz kendinden beklenen çağdaş, rahat, konforlu mekanları sağlayamamaları yanıhında, sosyo-ekonomik-kültürel ve rekreasyonel hizmetleri de karşılamada yetersiz kalmaktadır. Kent insanının bugün ve gelecekte sosyo-ekonomik ve sosyo kültürel gereksinimlerini karşılayarak, doğal ve kültürel kaynakların, korunup, kimlikli kentleşme için yeni mekanların oluşturulması, kent insanı ve çevre sağlığı yönünden bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu yaklaşım ile hızlı bir kentleşmenin yaşandığı ve verimli tarım topraklarına sahip olan Salihli kenti araştırma konusu olarak belirlenmiştir. Araştırmada Etüd, Veri Toplama, Analiz ve Sentez' e dayalı yöntem kullanılmıştır. Kentin tarihi, doğal (iklim, jeoloji, toprak, bitki örtüsü gibi), ekonomik, sosyo-kültürel, rekreasyonel değerleri ile fiziki gelişim süreçleri, ortaya çıkarılmıştır. Hızlı kentleşmenin beraberinde getirdiği sorunlar ve mevcut İmar Planının öngördüğü alan kullanımları peyzaj mimarlığı yönünden analiz edilmiştir. Kent insanının aktif ve pasif rekreasyon gereksinimlerini karşılayacak yeterli sayı ve kalitede tesisin bulunmadığı kentte, doğal ve kültürel peyzajın korunması gerekliliği savunulmuştur. Bu bağlamda,166 yeni rekreasyon tesislerinin yapımı, bir zorunluluk haline gelmiş olup, bu yönde önerilerde bulunulmuştur. Kentiçi ve yakın çevresinde oluşturulacak yeşil örgün (Green Network) ve yeşil kuşak (Green Belt) çalışmalarının kent iklimini kontrol etmesi, kent için potansiyel bir rekreasyo- nel kaynak oluşturulması yanında, verimli tarım topraklarını korunması yönünden de önemli olduğu saptanmıştır. Tarım topraklarının Tarımsal Sit kapsamına alınması, hızlı kentleşmenin yönlendirilmesi ve zararlarının azaltılması bakımından önemlidir. Kentleşmenin doğal ve kültürel peyzaja olan olumsuz etkileri belirlenerek, kent insanına rahat ve huzurlu mekanların sağlanması ve kaynakların rasyonel kullanımı yönünde öneri lerde bulunulmuştur. Kısaca sentez kısmında, elde edilen bilgiler ışığı altında çevreye duyarlı, sağlıklı bir kent leşme üzerinde durulmaya çalışılmıştır. SUMMARY The cities in Turkey and most of the developing coutries are having unplanned expansion because of vital necessities, fast and sudden migration to cities has brought a lots of problems after 1950 's. As a result of high population growth rate and unplanned practices, industrialization, unlawful housing, land speculations, excessive demand for the coasts, abuse use of productive agricultural lands, concrete constructions are demolishing free and safe living opportunities by destroying the biological balance in the urban areas. The cities in Turkey do not provide contemporary, comfortable, ^luxurious environment as well as social, economic and cultural, recreation services. It has become inevitable necessity to create identified urban areas and healthy environment for the people living in big cities by offering social, cultural and economic necessities

166 yeni rekreasyon tesislerinin yapımı, bir zorunluluk haline gelmiş olup, bu yönde önerilerde bulunulmuştur. Kentiçi ve yakın çevresinde oluşturulacak yeşil örgün (Green Network) ve yeşil kuşak (Green Belt) çalışmalarının kent iklimini kontrol etmesi, kent için potansiyel bir rekreasyo- nel kaynak oluşturulması yanında, verimli tarım topraklarını korunması yönünden de önemli olduğu saptanmıştır. Tarım topraklarının Tarımsal Sit kapsamına alınması, hızlı kentleşmenin yönlendirilmesi ve zararlarının azaltılması bakımından önemlidir. Kentleşmenin doğal ve kültürel peyzaja olan olumsuz etkileri belirlenerek, kent insanına rahat ve huzurlu mekanların sağlanması ve kaynakların rasyonel kullanımı yönünde öneri lerde bulunulmuştur. Kısaca sentez kısmında, elde edilen bilgiler ışığı altında çevreye duyarlı, sağlıklı bir kent leşme üzerinde durulmaya çalışılmıştır. SUMMARY The cities in Turkey and most of the developing coutries are having unplanned expansion because of vital necessities, fast and sudden migration to cities has brought a lots of problems after 1950 's. As a result of high population growth rate and unplanned practices, industrialization, unlawful housing, land speculations, excessive demand for the coasts, abuse use of productive agricultural lands, concrete constructions are demolishing free and safe living opportunities by destroying the biological balance in the urban areas. The cities in Turkey do not provide contemporary, comfortable, ^luxurious environment as well as social, economic and cultural, recreation services. It has become inevitable necessity to create identified urban areas and healthy environment for the people living in big cities by offering social, cultural and economic necessities167 for now and future. By this approach, the city of Salihli which has productive Agricultural lands and high urbanization rate was chosen as research area. The method used in this study was based on survey, data collection, analysis and synthesis. The historical, natural (climate, geology, soil, vegetation etc.), economical, socio- cultural, recreational values and physical development periods of the city were defined. The problems due to fast urbanization and land utilization according to the present architecture planning were analyzed regarding to landscape architecture. Since the number and quality of facilities are not enough to answer the people's necessities living in Salihli city, protecting of natural and cultural landscape is needed. Because of need for new recreation facilities, some suggestions have been given in this direction. The Green Network and Green Belt studies in the city and around the city are important for controlling city climate, providing a potential recreational source, in addition to protecting agricultural lands, including agricultural lands to `Agricultural Seat` is important for leading fast urbanization and reducing problems associated with it. Depending on the negative effects of urbanization on natural and cultural landscape idendif ied, suggestions have been made on providing comfortable places and utilizing resources rationally. Briefly, according to the results from synthesis part, healty urbanization suitable to the environment was discussed.