In search of a jewish community in the early modern Ottoman Empire: The case of Edirne jews (c. 1686-1750)

Abstract

Bu çalışma, arşiv kaynakları ve şer'iyye sicilleri temel alınarak, Edirne'de meskûn Yahudi Cemaati'nin XVII. yüzyıl sonundan XVIII. yüzyıl ortalarına kadar olan dönemdeki demografik, mekânsal ve cemaat yapısını incelemektedir. Osmanlı Yahudilerinin şehir bazlı monografik çalışmaları İstanbul, Kudüs, Selânik ve İzmir gibi kimi büyük şehirler dışında pek yapılmamıştır. Bu çalışmalar ise, dönem itibarı ile ya erken dönemlere (XV. ve XVI. yüzyıllar) veyahud XIX. yüzyıla ağırlık vermişlerdir. Yahudilerin XVII. ve XVIII. yüzyıldaki durumları ise daha ziyade `gerileme' paradigması bağlamında ele alınmıştır. Edirne Yahudi Cemaati'nin XVII. ve XVIII. yüzyıllardaki durumunu anlamaya yönelik müstakil bir çalışma ise mevcut değildir. Edirne Yahudi Cemaati gerçekten XVIII. yüzyılda bir gerilemeye mi maruz kalmıştır? Nüfus şekillenmesi, şehirdeki mekânsal vaziyetleri, kendi iç ilişkileri, diğer gruplar ve devletle olan münasebetleri nasıl bir dönüşüme uğramıştır? Çalışmanın kaynaklarının temelini arşiv belgeleri oluşturmaktadır. Edirne Yahudi Cemaati'nin nüfus durumu ve şehir bünyesindeki yerleri için avârız kayıtları, cizye defterleri ve Edirne nüfus kayıtları kullanılmıştır. Ek olarak, şehirdeki yerlerini daha detaylı tahlil edebilmek, sosyal yaşamdaki yerlerini ve ilişkilerini anlayabilmek için Edirne şer'iyye sicillerinden 1686-1750 arasindaki kayıtlardan Yahudilerle ilgili davalar kullanılmıştır. Kaynakların barındırdığı sorunları ve sınırları da bilerek, Edirne Yahudi Cemaati'nin XVII. yüzyıl sonu ve XVIII. yüzyılın ilk yarısındaki demografik ve mekânsal durumu ile cemaatin organizasyonel yapısı birincil kaynak ağırlıklı bir yöntemle incelenmeye çalışılmıştır.

This thesis examines the demographic development, geographic distribution, and communal organization of the Edirne Jewish Community from the late seventeenth to the mid-eighteenth century by mainly benefitting from Ottoman archival sources and Muslim court records of Edirne. Except some big cities such as Istanbul, Jerusalem, Salonica and Izmir, monographic studies on Ottoman Jews have been rare in Ottoman historiography. These works have either focused on the early periods (Fifteenth and Sixteenth Centuries) or on the nineteenth century. Ottoman Jews in the seventeenth and eighteenth centuries, however, are shortly mentioned within the ?decline? paradigm. A monographic study on the Edirne Jewish Community in the seventeenth and eighteenth centuries has not yet been done. Did the Edirne Jewish Community decline in the eighteenth century? How was its demographic situation and spatial organization in the centuries concerned? How did they sustain and develop their relations within the community, and with other groups and the state? The archival materials are the ones drawn upon most heavily in this research. For the demographic situation and the spatial organization of the Edirne Jews, `avârız registers, one cizye register, and the census conducted in 1703 have been used. Furthermore, in order to see the neighborhoods where they lived and to analyze their relations with the broader society, court records of Edirne between 1686-1750 concerning Jews were used. Bearing in mind the limits and problems of the sources, I attempted to scrutinize the demographic, spatial, and organzational structure of the Edirne Jewish Community during the late seventeenth and mid-eighteenth centuries.