Tıbbi adaçayı (salvia officinalis l.)`nda klon seleksiyonu ile geliştirilmiş b-klonlarının tarımsal ve teknolojik özellikleri

Abstract

Bu araştırma, tıbbi adaçayında (Salvia officinalis L.) klon seleksiyonu ile elde edilmiş 60 adet A-klonu arasından seçilmiş 10 adet B-klonu ve 1 adet standart çeşidin (kontrol) tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme deseninde üç tekerrürlü olarak kurulan tarla denemesinde her bir B klonundan kenar tesiri dışında kalan 10 bitkide; ilk çiçeklenme tarihi (gün), bitki boyu (cm), taze herba verimi (kg/da), drog herba verimi (kg/da), drog yaprak verimi (kg/da), drog yaprak oranı (%), uçucu yağ oranı (%), uçucu yağ bileşenleri (%) gibi gözlem, ölçüm ve analizler yapılmıştır. Tıbbi adaçayında taze herba verimi 701.00 (14. klon) ve 1285.70 (41. klon) kg/da, drog herba verimi 176.13 (27. klon) ve 368.87 (8. klon) kg/da, drog yaprak verimi 89.07 (27. klon) ve 202.30 (41. klon) kg/da, drog yaprak oranı %43.96 (35. klon) ve %58.60 (41. klon), uçucu yağ oranı %0.90 (27. klon) ve %1.72 (8. klon) arasında değişim göstermiştir. Tıbbi adaçayının uçucu yağ kompozisyonunu oluşturan en önemli bileşenlerin 1,8-sineol (%16.48-33.86), α-tuyon (%1.85-31.01), β-tuyon (%3.99-17.51) ve kafur (%0.74-14.94) olduğu belirlenmiştir. 27 numaralı klon dışındaki klonların uçucu yağları tıbbi adaçayı uçucu yağ standardına (ISO 9909, 1997) büyük ölçüde uygun olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre drog yaprak verimi, uçucu yağ oranı ve uçucu yağ kalitesi yüksek olan 8, 11, 21 ve 41 nolu klonların tıbbi adaçayı çeşit geliştirme ıslahında öncelikli olarak değerlendirilebileceği öngörülmüştür. Anahtar Kelimeler: Tıbbi adaçayı, Salvia officinalis L., klon seleksiyonu, B-klonları, drog verimi, uçucu yağ bileşenleri

This research was carried out to determine the agricultural and technological properties of 10 B-clones selected from 60 A-clones derived from the clone selection together with 1 standard variety (control) in common sage (Salvia officinalis L.). The experiment was laid out in a randomized complete block design with three replications. In each B clone, there are 10 plants outside the edge effect; first flowering date (day), plant height (cm), fresh herb yield (kg / da), drug herb yield (kg/da), drug leaf yield (kg/da), drug leaf ratio (%), essential oil ratio (%), essential oil compounds (%) such as observation, measurement and analysis were made. Fresh herb yield between 701.00 (Clone 14) and 1285.70 (Clone 41) kg/da, drug herb yield between 176.13 (Clone 27) and 368.87 (Clone 8) kg/da, drug leaf yield between 89.07 (Clone 27) and 202.30 (Clone 41) kg/da, drug leaf ratios between 43.96% (Clone 35) and 58.60 (Clone 41), essential oil ratio between 0.90% (Clone 27) and 1.72% (Clone 8) were changed in the common sage clones. The most important essential oil compounds of the clones were determined as 1,8-cineole (16.48-33.86%), α-thujone (1.85-31.01%), β-thujone (3.99-17.51%) and camphore (0.74-14.94%). The essential oil compounds of the clones except Clone 27 were generally found to comply with essential oil standard for common sage (ISO 9909, 1997). According to the results obtained, it was decided that the clones 8, 11, 21 and 41 would be considered to be priority in common sage breeding with their high drug yield, volatile oil ratio and high volatile oil quality.Keywords: Common sage, Salvia officinalis L., clonal selection, B-clones, drug yield, essential oil compounds