Kırsal kalkınmada kültürel ekoloji yaklaşımı: Isparta ili Eğirdir ilçesi Göktaş mahallesi uygulaması

Abstract

Isparta ili Eğirdir ilçesine bağlı olan Göktaş Mahalle'sinin sosyo-ekonomik yapısını kültürel ekoloji yaklaşımı ile analiz etmek amacıyla gerçekleştirilen bu tez çalışmasında, Göktaş Mahallesi insan ve ekolojinin etkileşimi açısından ele alınarak, göl etrafında kurulu olması itibariyle hem mahalle sakinlerinin etnik ve kültürel yapısının ekolojiye hem mahallenin ekolojisinin mahalle sakinleri üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Özellikle zaman içerisinde gölde ortaya çıkan değişimlerin mahalle sakinlerini nasıl etkilediği, mahallenin kültürel dokusu ile ilişkili olarak analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında kullanılan veriler, ilgili kültürel ekoloji literatürüne dayalı olarak oluşturulan yapılandırılmış görüşme formları ve mahallede iki yıl boyunca düzenli ziyaretler sırasındaki gözlemlerle derlenmiştir. Böylece, mahallenin kültürel ekolojik dokusu ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre, Eğirdir Gölü ile Göktaş Mahallesi sakinleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Ancak zaman içerisinde gölde yaşanan ekolojik değişimler mahallede yaşayanları derinden etkilemiştir. Göl ekosistemindeki değişim, özellikle ekonomik olarak göle bağımlı olan mahalle halkının ekonomik uğraşlarını ve hayat tarzlarını değiştirmesine neden olmuştur. Eğirdir Gölü, içerisinde ve çevresinde barındırdığı biyolojik ve kültürel değerleri ile ender bulunan alanlardan biridir. Göl her şeyden önce günlük yaşamlarında ekonomik anlamda göle bağımlı olan ve çeşitli şekillerde onu kullanan yerel halk için korunmalıdır. Gölün barındırdığı canlı hayatının devamı, gölden faydalanan insanların yaşamlarını sürdürebilmeleri ve geleneksel yaşam biçimlerini devam ettirebilmeleri için gölün koruma-kullanma dengesine oturtulması gerekmektedir.Özellikleri itibariyle kırsal bir alan olan Göktaş, çalışmanın gerçekleştirildiği sırada idari açıdan `mahalle` iken 2018 yılında gerçekleştirilen halk oylaması ile tekrar `köy` statüsüne geçmiştir. Göktaş'ın bölgedeki diğer kırsal alanlardan farklı olarak en büyük dışsal sorunu ve zayıf yanının, civardaki kötü şöhretidir. Bunun yenilememesi, halkın Göktaş dışında sosyal, ekonomik ve kültürel iletişimi ve ilişkiyi kurmasını engellemektedir. Çalışma sırasında tespit edilen Göktaş halkının istekliliği ve kamu otoritesinin olumlu girişimleri ile Göktaş'ın genç nüfusu ve birlikte çalışma geleneklerinin güçlü olması özelliklerinden yararlanılarak Göktaş'lıların örgütlü bir şekilde tekrar su ürünleri faaliyetlerinde yer alması ve peyzajın avantajlarından yararlanarak kırsal turizme yönelik faaliyetlerin planlanması uygun görülmektedir.Türkiye'nin en önemli göllerinden olan Eğirdir Gölü'nün korunabilmesi ve koruma faaliyetlerinin başarıyla sonuçlanabilmesi için göl ve etrafında yaşayan halk arasındaki ilişkinin tam olarak anlaşılması ve planlamaların buna göre yapılması gerekmektedir. Çok disiplinli ve geniş kapsamlı bir yöntem olan kültürel ekoloji yaklaşımının kırsal kalkınma faaliyetlerinin teşhis ve planlanmasında yararlı olacağı düşünülmektedir.

This study was carried out to analyse socio-economic structure of Göktaş neighborhood of Eğirdir district in Isparta province through cultural ecology approach which discussed interactions between human and ecology with particular attention to effects the changes in the Eğirdir lake over time on residents of Göktaş in relation to the cultural texture of the neighborhood. The data used in the study were gathered through a structured questionnaire formed based on the relevant cultural ecology literature and observations during regular visits paid to the neighborhood for two years. Thus, cultural ecological texture of the neighborhood was revealed. According to the results, the relationship between the Eğirdir Lake and people in Göktaş Neighborhood is very close. However, ecological changes in the lake over time have deeply affected people in the research area. The change in the lake ecosystem has led to changes regarding economic activities and lifestyles of the people who are economically dependent on the lake. Eğirdir Lake is very special and important in terms of its biological and cultural values. First, the lake should be protected for the local people who are economically dependent on and benefit it in various ways in their daily lives. Balance between protection and use of the lake should be provided for the continuity of the living being in the lake and people who benefit from the lake and maintain their traditional life style.Although Göktaş is a rural area in terms of its characteristics, it has been a `neighborhood` administratively during the study and became again a village through a ballot initative in 2018. Unlike other rural areas in the region, the biggest external problem of the people in Göktaş and its weakness is its bad fame and prejudices in the region. As long as it does not overcome, it will not be possible to establish social, economic and cultural communication and relationship other than Göktaş. The willingness of Göktaş' people and positive attempts of public authority together with young population in the area and strong tradition of working in cooperation are considered appropriate to involve again aquaculture and plan activities for rural tourism by taking advantage of amazing landscape. In order to protect Eğirdir Lake and get succesful results from protection activities it is necessarry to understand relationships between the lake and the people live around and planning accordingly. Cultural ecology approach will provide a multidisciplinary and comprehensive base for diagnosis and planning activities in rural development.