Bombus terrestris arısında ana arı ve işçi arı kaynaklı erkek arılar ile çiftleşen genç ana arıların koloni oluşturma performansı ve koloni gelişim özelliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Doğada yaşayan veya kültüre alınmış böcekler sürdürülebilir tarımın devamlılığı ve doğal floranın korunması için önemlidir. Bu hususta en etkili rol oynayan tozlayıcı vektörler arılardır. yirmi binden fazla türü bulunan arı familyası içerisinde bal arılarından sonra en çok yetiştiriciliği yapılan arı türleri bombus arılarıdır. Bombus arıları bal arılarındaki gibi haplodiploid üreme sistemine sahiptir. Bal arılarının aksine Bombus terrestris kolonilerinde yaşam döngüsünün sonlarına doğru ana arı ile birlikte işçi arılar da yumurtlamakta ve hem kurucu ana arı hem de işçi arılar tarafından yumurtlanan bu haploid yumurtalardan erkek arılar üretilmektedir. Kolonilerde ana arı ve işçi arı yumurtalarından gelişen erkek arıların morfolojik olarak ayrılabilmesi söz konusu olmayıp, kitlesel yetiştiricilikte kolonilerde üretilen tüm erkek arılar çiftleştirme amacıyla kullanılmaktadır. Bu çalışma B. terrestris arısında hem ana arı hem de işçi arılar tarafından yumurtlanan haploid yumurtalardan üretilen erkek arılar ile çiftleşen ana arıların oluşturduğu kolonilerin gelişim özelliklerini karşılaştırmak amacı ile yürütülmüştür. Araştırmada yaşlı işçi arı grubu ve çiftleşmemiş ana arı grubu oluşturularak her iki grup için erkek arılar üretilmiş ve bu erkek arılar standart kolonilerde üretilen genç B. terrestris ana arıları ile çiftleştirilmiştir. Diyapoz dönemi sonunda bu ana arıların oluşturduğu kolonilerde bazı koloni gelişim özellikleri belirlenmiştir. İki farklı erkek arı grubu ile çiftleştirilen ana arıların oluşturduğu koloniler karşılaştırıldığında iki grup arasında yalnız koloni oluşturma oranı arasındaki fark önemli bulunmuş (p<0.05), diğer belirlenen tüm özelliklerde ise iki grup arasındaki farklılıklar önemli bulunmamıştır.

Insects, which live in nature or are cultivated, are very important for continuousness of sustainable agriculture and protection of flora. Bees play very important role in this case. After honeybees, bumblebees are the second most reared bee species in more than 20 thousand bee species. Like honeybees, bumblebees have haplo-diploid reproduction system. In contrast to honeybees, B. terrestris workers are also capable of egg laying toward the end of the colony life even if in the presence of the queen. Males are produced from these unfertilized haploid eggs laid by both queens and workers. In a colony, males which produced from queen and worker eggs are not different morphologically. In mass rearing process under controlled conditions, all males which produced in colonies are collected and mated with young queens. This experiment was carried out to determine and compare the development traits of colonies founded by queens mated with these two male groups. To produce two different male groups, old worker's group and virgin queens' group were formed. Young B. terrestris queens produced by standard colonies were mated with males in two groups of males. After the hibernation period, queens were allowed to found colonies and some colony development characteristics were determined. Results showed that no significant differences in the all colony development characteristics except colony foundation ratio (p<0.05) were found between colonies founded by queens mated with males produced by queens and reproductive workers.