Akdağ (Simav) yöresinde bazı memeli yaban hayvanlarının dağılımında çevresel faktörlerin etkisi

Abstract

Bu tez çalışması, Akdağ (Simav) yöresindeki bazı memeli yaban hayvanlarının dağılımında çevresel faktörlerin etkisini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Memeli yaban hayvanlarına ait iz, dışkı ve belirti taraması, Kütahya-Simav ile Balıkesir-Dursunbey arasında kalan yaklaşık 40.000 ha büyüklüğündeki alanda gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda, Akdağ yöresinde 9 farklı memeli yaban hayvanına ait 722 adet iz, dışkı ve belirti tespit edilerek arazi karnelerine kaydedilmiştir. Çevresel değişkenlere ait altlık haritaların tamamı ArcGIS yazılımı kullanılarak oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda istatistik açıdan yeterli sayıda iz, dışkı ve belirtiye sahip olan Yaban domuzu (Sus scrofa), Yaban tavşanı (Lepus europaeus), Tilki (Vulpes vulpes), Karaca (Capreolus capreolus), Kaya sansarı (Martes foina) ve Çakal (Canis aureus) türlerinin çevresel faktörlerle olan ilişkileri ortaya koyulmuştur. Çalışmada yöntem olarak; MAXENT, GDM, GBM, SRE ve RF olmak üzere beş farklı yöntem kullanılmıştır. Bu bağlamda öncelikle, bağımsız değişkenler arasındaki çoklu bağlantı problemini ortadan kaldırmak için kolerasyon ve faktör analizi uygulanmıştır. Yaban hayvanı türlerine ait veriler ve çevresel değişkenler MAXENT ve R programında analize tabii tutulmuştur. Analiz sonucunda her bir türe ait ROC Test veri değerleri ile modele en fazla katkı yapan değişkenler kaydedilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde en iyi ROC Test veri değerleri; Tilki (0.974), Yaban tavşanı (0.968), Karaca (0.909) ve Yaban domuzu (0.846) için RF yöntemi olurken Çakal (0.956) ve Kaya sansarı (0.888) için GDM yöntemi olmuştur. Uygulanan farklı istatistiksel yöntemler sonucunda bu yaban hayvanlarının dağılımında etkili olan çevresel değişkenler; yükselti, bio4, eğim, pürüzlülük, si, tci, 8am, tpi, sri, ri, bui, vejetasyon ve lpi olarak tespit edilmiştir.

This study was carried out to reveal the effect of environmental factors in the distribution of some wild mammals in the region of Akdağ (Simav). For this purpose, an inventory study was carried out on approximately 40,000 ha of field between Kütahya-Simav and Balıkesir-Dursunbey. As a result of the inventory in the region of Akdağ, sign, faces and tracks of 9 different wild mammals were detected in a total of 722 points. Then, data belonging to wild mammals have been recorded in inventory card. Baseline maps of environmental variables were created using ArcGIS software. As a result of the study, the relationship of some wild mammals with environmental factors was determined, it was belong to Traces, faces and signs a sufficient number in terms of statistical factors that Wild boar (Sus scrofa), European hare (Lepus europaeus), Red fox (Vulpes vulpes), Roe deer (Capreolus capreolus), Beech marten (Martes foina) and Golden jackal (Canis aureus). As a method in the study; Five different methods are used which Maximum Entropy (MaxEnt), Generalized Linear Models (GDM), Generalized Boosted Models (GBM), Surface Range Envelop (SRE) and Random Forest (RF). For this purpose, Correlation and Factor analysis were applied to eliminate the multiple connection problem between the independent variables. Data on wild mammals species and environmental variables were analyzed in MaxEnt and R programs. According to the results of the analysis, ROC Test data values belonging to each species and the variables that contributed the most to the model were recorded. Best ROC Test data values based on analysis results; While The Random Forest method for Red fox (0.974), European hare (0.968), Roe deer (0.909) and Wild boar (0.846), has been the Generalized Linear Models for Golden jackal (0.956) and Beech marten (0.888). As a result of different statistical methods applied, the environmental variables that are effective in the distribution of these wild mammals; altitude, bio4, slope, roughness, si, tci, 8am, tpi, sri, ri, bui, vegetation and lpi was determined as.