Havalimanı çalışanlarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri ile artmış araç kazası riski ilişkisi

Abstract

DEHB, hiperaktivitenin yaygın belirtileri olan dikkatsizlik ve dürtüsellik ile tanımlanan, kronik ve yeti yitimine sebep olan bir bozukluktur. DEHB'li yetişkinler yaptıkları işlerle performans ve iş kayıpları yaşayabilirler. DEHB'li kişilerin sürüş zorlukları olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın yapıldığı Havaş'ta 2012-2014 yılları arasında toplam 138 araç kazası gerçekleşmiştir. Bu araştırmanın hipotezi `araç kazası yapmış olan havalimanı çalışanlarının DEHB puanları, araç kazası yapmamış olanlara kıyasla daha yüksektir` olarak belirlenmiştir. Kaza yapanlardan aaştırmaya katılmayı kabul eden 110 personele ve onlarla yaş ve cinsiyet bakımından eşleştirilmiş kaza yapmamış personelden oluşan 111 kişilik kontrol grubuna EDHÖ ve DSM-IV'e Dayalı E-DEHB uygulanmıştır. Katılımcılar, ölçek maddeleri ile kaza yapma durumu, performans, devam durumları ve demografik açıdan incelenmiştir. Araştırmada kaza yapanlar arasında DEHB tanısı alan bir kişiye rastlanmıştır. Kaza yapan grupta kontrol grubuna kıyasla E-DEHB Aşırı Hareketlilik alt ölçek toplam puanının anlamlı derecede daha yüksek olduğu, diğer alt ölçek puanlarında ise bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Sık iş değiştirme, zamanı ayarlamada güçlük, alkol kullanımı, günlük etkinliklerde unutkanlık, el ve ayakların kıpır kıpır olması, oturduğu yerde duramama, sıra beklemekte zorluk çekme, aynı anda pek çok isle / projeyle uğraşma ve bu işleri takipte tamamlamakta güçlük gibi maddelerde kaza yapan grubun puan ortalamasının kontrol grubuna göre anlamlı biçimde yüksek olduğu, buna karşın kontrol grubuna göre anlamlı düşük ortalamaya sahip herhangi bir madde puanı olmadığı saptanmıştır. Bu sonuca göre kaza yapan ve yapmayan havalimanı çalışanlarında DEHB tanısı bakımından farklılık bulunmamakla birlikte kaza yapanların aşırı hareketlilikle ilgili belirtileri daha yüksek oranda gösterdikleri düşünülmektedir. DEHB'nin belirtileri, çalışma yaşamına etkisi ve sonuçları konusunda çalışanlar ve yöneticilerin bilgilendirilmesi; sürücülük becerisi gerektiren kritik işlerde çalışacak olan kişilerde DEHB belirtilerinin taranması kaza oranını azaltabilecektir.Anahtar Kelimeler: dikkat eksikliği, hiperaktivite, dürtüsellik, iĢ kazası, yer hizmetleri, havaalanı

ADHD is a chronic and debilitating disorder characterized by inattentiveness and impulsiveness, the most commonly encountered symptoms of hyperactivity. Adults with ADHD can suffer performance loss and loss of employment. It has been determined that individuals with ADHD have difficulty driving. A total of 138 accidents involving vehicles occurred between 2012 and 2014 at Havaş, where the research was conducted. Hypothesis of the research was that `the airport workers with a history of workplace driving accident have higher level of symptoms of ADHD, compared to the workers without a history of workplace driving accidents` The research participants were given a questionnaire (study group was 110 workers involved in an accident; control group was 111 workers, matched with the study group for sex and age, although they were not involved in an accident) comprising AASRS and A-ADHDS. Using these scales, the participants were evaluated with respect to their accident status, performance, attendance and demographics. Diagnosis of ADHD was encountered only one employee in study group. A-ADHDS Hyperactivity subscale score was found to be significantly higher in study group compared to control group. Scores of the other subscales of A-ADHDS and AASRS found to be similar in groups. Although no item scores found to be higher in control group, scores of frequent change of jobs, difficulty in adjusting time, alcohol abuse, forgetfulness in daily activities, restlessness, hassle with many projects at a time and difficulty in completing these jobs items found to be statistically significantly higher in the group with a history of workplace accident. These results suggest that although there found to be no significant differences in rates of ADHD diagnosis in workers with a history of driving accident and the control group; the former may have higher rates of hyperactivity symptoms. Informing the workers and the employers about the effects and consequences of ADHD symptoms in workplace, screening the symptoms of ADHD in those to be employed in critical areas requiring driving skills might decrease the risk of workplace accidents.Key words: attention deficit, hyperactivity, impulsiveness, workplace accident, airport