Dolaylı utanma ile öz-duyarlık arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Çalışmanın amacı, başkalarının içine düştüğü utanç verici durumlara şahit olma sonucu utanma olan `dolaylı utanma` ile `öz-duyarlık` arasındaki ilişkiyi ve dolaylı utanma ile öz-duyarlığın alt bileşenleri arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. Öz-duyarlık kavramı, öz-sevecenlik, paylaşımların bilincinde olma ve bilinçlilik öğelerini barındıran ve psikolojik iyi olma halini desteklemesiyle dikkat çeken bir kavramdır. Öz-duyarlı bireylerin, dolaylı utanmayı daha seyrek deneyimlemeleri beklenebilir. Bu tezde dolaylı utanma ile öz-duyarlık arasında beklenen olumsuz ilişki test edilmiştir.485 kişiden oluşan araştırma grubu, uygun örnekleme yöntemiyle seçilen 18-24 yaş grubu üniversite öğrencileri (262 katılımcı) ile ve 39-53 yaş grubu yetişkinlerdir (223 katılımcı). Araştırmada, sosyo-demografik bilgi formu, Neff (2003b) tarafından geliştirilen Öz-duyarlık Ölçeği ile Uysal ve arkadaşları (2014) tarafından geliştirilen Dolaylı Utanma Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın istatistiksel analizlerinde Mann Whitney U, Kruskal Wallis ve Spearman korelasyon testlerinden yararlanılmıştır.Araştırma sonucunda tüm grupta ve her iki yaş grubunda dolaylı utanma ile öz-duyarlık arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Üniversite öğrencileri grubunda dolaylı utanma ile öz-duyarlığın bileşenleri olan öz-sevecenlik, paylaşımların bilincinde olma, bilinçlilik arasında anlamlı düzeyde negatif ve bu öğelerin karşıt alt ölçekleri olan öz-yargılama, izolasyon ve aşırı özdeşleşme ile pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Yetişkinler grubunda dolaylı utanma ile bilinçlilik arasında negatif yönde anlamlı, dolaylı utanma ile öz-yargılama, izolasyon ve aşırı özdeşleşme arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Yaş grupları karşılaştırıldığında yetişkin grubun dolaylı utanma puanları ile öz-sevecenlik, öz-yargılama ve bilinçlilik puanları üniversite öğrencilerinden anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır. Cinsiyet, gelir düzeyi ve ebeveynin eğitim düzeyinin ise dolaylı utanma ve öz-duyarlık üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır. Bu araştırma, literatürde hakkında az sayıda araştırma olan dolaylı utanmanın bağlantılı olduğu yeni etkenleri ortaya çıkarmıştır.Anahtar kelimeler: Dolaylı utanma, Öz-duyarlık

The purpose of this thesis is to examine the relation of vicarious embarrassment-embarrassment resulting from witnessing embarrassing situations of others- to self-compassion and its components. Self-compassion has a positive effect on psychological well-being and has three elements: self-kindness, common humanity and mindfulness. It may be expected that self-compassionate individuals would experience vicarious embarrassment less often than lower self-compassionate people. This study tested the expected negative association between vicarious embarrassment and self-compassion.The study was conducted with a total of 485 participants who were recruited via the convenience sample method; 263 were university students with ages between 18 and 24 and 223 were community adults with ages between 39 and 52. Self-Compassion Scale, Vicarious Embarrassment Scale and a Sociodemographic Form were used to collect data. Mann Whitney U, Kruskal Wallis and Spearman correlation tests were used to analyze data.The study found that vicarious embarrassment has a negative significant correlation with self-compassion for all sample and for both groups. Vicarious embarrassment has a negative significant correlation with all three elements of self-compassion; self-kindness, common humanity and mindfulness, and a positive correlation with their negative subscales; self-judgment, isolation and over identification for the university students group. Vicarious embarrassment has a negative significant correlation for mindfulness and a positive significant correlation with self-judgment, isolation and over identification for the adults group. Vicarious embarrassment, self-kindness, self-judgment and mindfulness scores of community adults were significantly higher than those of the students. No significant correlation was found for gender, income level and education level of participants' parents with vicarious embarrassment and self-compassion scores. This study revealed new factors related with vicarious embarrassment.Key words: Vicarious Embarrassment, Self-compassion