Hemşirelerin ölüme karşı tutumları ile bireysel ve çalışma özelliklerinin tutumlarına etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, hemşirelerin ölüme karşı tutumları ve tutumlarını etkileyebilecek bireysel ve çalışma özelliklerinin ortaya konulması amacıyla tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılmıştır. Araştırma, İstanbul ilinde bulunan bir devlet ve bir eğitim ve araştırma hastanesinin yatan hasta bakımı verilen kliniklerinde görev yapan ve çalışmaya katılmayı kabul eden 135 hemşire ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri 'Hemşire Kişisel Bilgi Formu' ve 'Ölüme Karşı Tutum Ölçeği' kullanılarak, Mart-Nisan 2018 tarihleri arasında elde edilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra; Student's T- testi, Mann Whitney U testi, Tek Yönlü Varyans Analizi testi (ANOVA), Kruskal Wallis testi ve All Pairwise testi kullanılmıştır.Hemşirelerin yaş ortalaması 30.97±8.02 yıl ve toplam çalışma sürelerinin ortalaması 8.95±8.83 yıldır. Hemşirelerin çoğunluğu kadın (%88.1), lisans mezunu (%70.4) ve dini açıdan inançlı (%91.9)'dır. Hemşirelerin %40'ı 'dahili kliniklerde', %11.9'u ise 'palyatif bakım kliniğinde' çalışmakta olup, %68.9'unun ölmekte olan hastaya bakım verme deneyimi bulunmaktadır. Hemşirelerin %43.7'si ölmekte olan hasta bakımında zorlandığını ve bakım verirken daha çok 'psikolojik olarak etkilendiklerini' (%33.9) ifade etmişlerdir. Hemşirelerin %54.1'i yaşam sonu bakıma ilişkin eğitim aldığını ve %93.2'si ise sertifikalı olmadığını belirtmiştir.Araştırmaya katılan hemşirelerin ölüme karşı tutum ölçeği alt boyutlarından; 'tarafsız kabullenme ve yaklaşım kabullenme' puan ortalaması 42.29±4.06; 'kaçış kabullenme' puan ortalaması 19.33±2.69; 'ölüm korkusu ve ölümden kaçınma' puan ortalaması 37.41±4.23 olarak bulunmuştur. Hemşirelerin cinsiyet, eğitim düzeyi, dini inanç durumu ve ölmekte olan hastaya bakım verirken zorlanma durumu gibi özellikleri ile ÖKTÖ alt boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.05). Bu çalışmada erkek hemşirelerin 'ölüm korkusu ve ölümden kaçınma' alt boyut; lisans mezunu hemşirelerin 'tarafsız kabullenme ve yaklaşım kabullenme' alt boyut; dini açıdan inançlı olmayan hemşirelerin 'kaçış kabullenme' alt boyut; ölmekte olan hastaya bakım verirken zorlanmayan hemşirelerin ise 'ölüm korkusu ve ölümden kaçınma' alt boyut puan ortalamaları anlamlı bir şekilde yüksek bulunmuştur.Çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda hemşirelerin mezuniyet öncesi ve sonrası eğitim programlarında yaşam sonu bakım konusuna kapsamlı bir şekilde yer verilmesi ve hemşirelerin ölüme karşı tutumlarını etkileyen faktörlerin daha iyi anlaşılabilmesi için ileride yapılacak çalışmaların özellikli birimlerde çalışan hemşirelerin de örnekleme dahil edilerek daha büyük örneklemlerle yapılması önerilebilir. Anahtar Kelimeler: hemşirelik, ölüm, tutum, bireysel özellikler, çalışma özellikleri

This study evaluates the attitudes of nurses towards death, while also determining the personal and occupational characteristics that affect their attitudes. The research involved 135 nurses working in the inpatient clinics of a state hospital or in a training and research hospital in the İstanbul province who agreed to participate in the study. The study data was collected between March and April 2018 using 'The Nurse Personal Information Form' and the 'The Death Attitude Profile-Revised Scale (DAP-R)'. Along with descriptive statistics, a Student's t-test, a Mann-Whitney U-test, a One-Way Analysis of Variance (ANOVA), a Kruskal Wallis test and an All Pairwise test were used in the data analysis.The mean age of the nurses was 30.97±8.02 years and the total working time was 8.95±8.83 years. The majority of the nurses were female (88.1%), undergraduate (70.4%) and spiritual (91.9%); and 40 percent worked in internal medicine clinics, 11.9 percent worked in palliative care clinics and 68.9 percent worked in the hospice. Furthermore, 43.7 percent of the nurses expressed that they experienced difficulties in patient care, and that they are psychologically affected (33.9%) while providing care to their patients. In addition, 54.1 percent of the nurses reported that they had received training in hospice care and 93.2 percent had no certificate.The mean score of the nurses in the 'neutral acceptance and approach acceptance' subscales of the attitudes towards death scale was 42.29±4.06, the mean score in the 'escape acceptance' subscale was 19.33±2.69, and the mean score in the 'fear of death and death avoidance' subscale was 37.41±4.23. The difference between the characteristics of nurses such as age, educational level, spirituality and difficulty in providing care to the patients, and the scores in the subscales of the DAP-R found to be statistically meaningful (p<0.05). Male nurses achieved significantly higher mean scores in the 'fear of death and death avoidance' subscale, undergraduate nurses achieved significantly higher mean scores in the 'neutral acceptance and approach acceptance' subscale, non-spiritual nurses achieved significantly higher mean scores in the 'escape acceptance' subscale, and nurses who experienced no difficulty in providing care to patients in the dying process achieved significantly higher mean scores in the 'fear of death and death avoidance' subscale.Based on the findings of the present study, it is recommended that training programs for nursing personnel before and after graduation should include comprehensive lectures on hospice care, and further studies should be carried out that include nurses working in specialized units if a better understanding is to be made of the factors affecting the attitudes of nurses towards death. Keywords: nursing, death, attitude, personal characteristics, occupational characteristics