Kannabis (esrar) kullanım bozukluğu olan hastaların kannabisi reddetme öz-yeterliliği ve kannabis ile ilgili beklentilerin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma, esrar kullanan bireylerde esrar beklentileri ve esrar reddetme öz-yeterliliği arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Araştırma kapsamında, esrar beklentisi ve esrar reddetme öz-yeterliliği değişkenlerinin kişisel ve demografik veriler ile karşılaştırılması yapılmış, klinik değişkenler olarak esrar kullanım sıklığı, düzenli kullanım, kayma sayısı, esrara başlama yaşı, tedavi alıp almama durumu değişkenleri de incelenmiştir. Çalışma kapsamında %10'u kadın olmak üzere toplam 50 esrar kullanan erişkin bireyin verileri incelenmiştir. Araştırma kapsamında, katılımcılara `Esrar Bilgi Formu`, `Esrar Beklentileri Ölçeği` ve `Esrar Reddetme Öz-yeterliliği Ölçeği` uygulanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre esrar beklentisi ile diğer değişkenler arasında anlamlı ilişkili olmadığı saptanmıştır. Esrar reddetme öz-yeterliliğinin ise son 1 yılda haftada ortalama esrar kullanım sıklığı ile anlamlı ilişkili olduğu görülmüştür. Esrara başlama yaşı, düzenli kullanım süresi, problemli kullanım süresi, son 1 yılda haftada ortalama esrar kullanım sıklığı, son 1 yılda toplam esrar kullanım miktarı, temiz kalma süresi ve kayma sayısı değişkenlerinin bazısı arasında anlamlı ilişki varken bazı değişkenler arasında anlamlı ilişki olmadığı görülmüştür. Esrar beklentisinin esrar reddetme öz-yeterliliğini açıklayıcı bir unsur olarak incelemek amacıyla yapılan korelasyon analizleri doğrultusunda, esrarla ilgili beklentilerin esrar reddetme öz-yeterliliği üzerinde bir etkisinin olmadığı sonucu tespit edilmiştir. Bunun üzerine verileri analize alınan kişilerin hangi beklenti içinde oldukları tespit edilmiş ve esrar reddetme öz-yeterliliği ölçeği ve alt faktörleriyle ilişkilisi incelenmiştir. Sosyal kolaylaştırma reddetme öz-yeterliliği ile pozitif beklentili kişi – negatif beklentili kişi arasında anlamlı ilişki çıkmıştır. Buna göre ortalamaları göz önüne alındığında pozitif beklenti içinde olan kişilerin sosyal kolaylaştırma öz-yeterliliği daha düşükken negatif beklenti içinde olan kişilerin sosyal kolaylaştırma öz-yeterliliği daha yüksek çıkmıştır. Bu çalışma esrar kullanan kişilerde bırakmaya yönelik ve kullanım sıklığını anlamaya yönelik bilişsel ve psikolojik unsurların tespit edilebilmesi ve bu hususta geliştirilebilecek koruyucu ve önleyici çalışmalara katkı sağlayabilmesi açısından önem taşımaktadır. Bununla birlikte daha iyi tedavi yöntemleri için ilerleyen dönemlerde yapılacak çalışmalar ile bu konu ile ilgili daha fazla ve farklı bilgi edinilebileceği öngörülmektedir.

This study aimed to examine the relationship between cannabis expentancies and cannabis refusal self-efficacy. In addition to comparing cannabis expentancies and rejection self-efficacy, individual and demographic variables were also compared with research variables. Among individual, demographic, and clinical variables, frequency of using cannabis, regular usage, treatment, starting age of using cannabis were included in the survey form. For the study, 50 cannabis users were recruited and applied self-report instruments for data analysis. Self-report instruments for data collection are `Cannabis Information Form`, `Cannabis Expectancies Questionnaire`, and `Cannabis Refusal Self-Efficacy`. Based on the results of the study, it was revealed that cannabis expectancies were found as significantly related with starting age of cannabis use, starting age of treatment. Besides, cannabis refusal self-efficacy was found as significantly related employment, starting age, regular usage, weekly usage, yearly usage, and duration of staying clean. According to the results of the research, it's been determined that there is no significant relationship between cannabis expectation and other variables. On the other hand it's seen that self-efficacy of cannabis refusal is associated significantly with the mean cannabis usage frequency per week in the last 1 year. It's been determined that in there is associated significantly between some variables cannabis-use starting age, regular usage duration, problematic use duration, mean cannabis usage frequency per week in the last 1 year, total amount of cannabis use in the last 1 year, duration of staying clean and deviation number but not in some. Considering the correlation analyzes which are made aiming to examine the cannabis refusal self-efficacy of cannabis expectation as an explanatory element; it's been found that expectations about cannabis has no effect on cannabis refusal self-efficacy. The expectations of those whose datas were analysed haven been found and cannabis refusal self-efficacy measure and relevants of it's sub factors have been examined. A significantly associated relevance in between Social facilitation refusal self-efficacy and pozitive-negative expectants have been found. According to this as the means are considered, the social facilitation self-efficacy of negative-expectants have been found higher whereas the social facilitation self-efficacy of negative expectants are lower. This study is important for understanding psychological as well as cognitive factors related to cannabis expectancies and cannabis refusal self-efficacy so that protective and preventive programs should be applied efficiently with the contributive findings in this study. Furthermore with the studies planning to be made future time for better treatment methods, it's foreseen that more and diffrent information will be obtained.