Türkiye ve Azerbaycan toplumlarında aile tutumunun bireyin kendi kişilikleriyle ilgili ara inançlarını nasıl etkilediğinin incelenmesi

Abstract

Amaç: Mevcut çalışma, Türk ve Azerbaycan toplumlarında aile işlevlerinin, aile tutumlarının bireyin ara inançlarını nasıl etkilediğini incelemektir. Elde edilen bulgulara dayanarak bu toplumlardaki kişilerin aile yapılarının bu kişilerin kendi kişilikleriyle ilgili ara inançları üzerinde ne gibi bir etkisi olduğunu ve kültürler arası var olan farklı ve benzer tarafları açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Aile yapısı ve kültürün insanın kişiliğine etkisi gözle görülecek boyuttadır. Ancak literatürde bu konuda çok az çalışma bulunmaktadır. Bu çalışma ile literatüre yardımcı olunmasına yönelik veriler elde edilmeye çalışılmıştır.Yöntem: Çalışma, 100 Türk ve 100 Azeri olmakla sağlıklı, hiçbir mental bozukluğu olmayan, 20-55 yaş aralığında toplam 200 bireyden oluşmaktadır. Örnekleme, araştırmacı tarafından demografik formun yanısıra Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) ve Kişilik İnanç Ölçeği (KİÖ) uygulanmıştır. Bulgular: İlk önce Kişilik İnanç Ölçeği Azeri ve Türk toplumunda demografik değişkenlere göre değerlendirilmiş, bu ölçeğe göre her iki toplumda anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Azeri toplumunda cinsiyet, öğrenim düzeyi ve aile türü değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar bulunmuş, ama yaş ve medeni durum değişkenine göre hiçbir anlamlı farklılık bulunmamıştır. Türk toplumunda da cinsiyet, öğrenim düzeyi ve aile türü değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar bulunmuş, lakin yaş ve medeni durum değişkenine göre hiçbir anlamlı farklılık bulunmamıştır. Azeri erkerleri ve kadınları, Türk erkekleri ve kadınları ile Kişilik İnanç Ölçeğine göre karşılaştırılmış ve erkekler arasında hiçbir anlamlı farklılık bulunmazken, kadınlar arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Ikinci olarak Aile Değerlendirme Ölçeğinin sonuçları her iki ülke arasında karşılaştırılmış ve iki toplum arasında hiçbir anlamlı farklılık bulunmamıştır. Demografik değişenlere göre karşılaştırıldığında ise anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Azeri toplumunda cinsiyet, öğrenim düzeyi ve aile türü değişkenine göre anlamlı farklılıklar bulunurken, yaş ve medeni duruma göre hiçbir anlmalı farklılık bulunmamıştır. Türk toplumunda ise cinsiyet ve öğrenim düzeyi göre anlamlı farklılıklar bulunurken, yaş, medeni durum ve aile türüne göre hiçbir anlamlı farklılık bulunmamıştır. Azeri erkerleri ve kadınları, Türk erkekleri ve kadınları ile Aile Değerlendirme Ölçeğine göre karşılaştırılmış ve ne erkekler nede kadınlar arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Pearson Korelasyon analizinde Kilişik İnanç Ölçeği ve Aile Değerlendirme Ölçeğinin sonuçları değerlendirilmiş ve bu iki ölçeğin alt boyutları arasında hem pozitif hemde negatif yönde korelasyonların olduğu saptanmıştır. Sonuç: Azeri ve Türk toplumunda aile yapısı ile kişilik inancı arasındaki ilişki incelenmiş, ve bu iki değişenin birbirini etkilediği sonucuna varılmıştır. Azeri ve Türk toplumunda kişilik inanç ölçeğini kişinin cinsiyyeti, öğrenim düzeyi ve aile türü etkilemektedir. Her iki toplumda Aile Değerlendirme Ölçeği incelernmiş ve bazı sonuşlara ulaşılmıştır. Azeri toplumunda Aile Değerlendirme Ölçeğini etkileyen demografik faktörler cinsiyet ve aile türüdür. Türk toplumunda ise cinsiyet ve öğrenim düzeyidir. Anahtar kelimeler: Aile Yapısı, Aile içi İlişkiler, Aile ve Kişilik Etkileşimi, Kişilik ve Kültür Etkileşimi, Kişilik Oluşumu, Şema/Ara inanç/Otomatik Düşünce, Bireyci ve Toplumsal Kültür, Kültür Psikolojisi, Kültür Kavramı, Kültürler arası Psikoloji.

Purpose: The existing study examines the effects of the family behavior on the intermediate beliefs of the individual about his/her own personalities in Turkish and Azerbaijani societies. It aims at uncovering the effects of the family structure on the intermediate beliefs of the individual about his/her own personalities in these societies and existing intercultural differences and similarities according to the obtained evidence. Family structure and culture has a huge impact on the individual's personality. Unfortunately, studies on that subject are very few in literature. Useful data was obtained, which intended to contribute to the literature through this study.Method: The study includes 200 individual in general, with 100 Turkish and 100 Azerbaijani people, who do not have any mental disorders and aged from 20 to 55. Exemplification, demographic form by the research, as well as the implementation of Family Assessment Device (FAD) and Personality Belief Questionnaire (PBQ) was realized.Results: First of all, Personality Belief Questionnaire (PBQ) was evaluated according to the demographic variables in Azerbaijani and Turkish society and some significant differences have been found in both of the societies according to that questionnaire. Although some significant differences have been discovered according to the gender, education level and, family type variables, there is not any noticeable difference according to the age and marital status variable that have been found in Azerbaijani society. Azerbaijani men and women have been compared to the Turkish men and women by the Personality Belief Questionnaire. But interestingly enough, some significant differences have been found between women, while there were none between men. Secondly, the results of Family Assessment Device in both of the countries have been compared and not any significant difference has been found, however, some significant differences have been found when comparing them according to the demographic variables. While some significant differences have been discovered according to the gender, education level and family type variable, not any significant variable has been found according to age and marital status in Azerbaijani society. But significant differences according to gender and education level are existing, while there is not any of them according to age, marital status and family type in Turkish society. Azerbaijani men and women have been compared to the Turkish men and women by the Family Assessment Device and not any significant differences have been found neither between men, nor women. The results of Personality Belief Questionnaire and Family Assessment Device have been evaluated by the Pearson correlation coefficient and both positive and negative correlations have been determined between the lower dimensions of these scales. Conslusion: The relation between family structure and personality belief has been investigated and has come to the conclusion that these two variables affect each other. In Azerbaijani and Turkish society the gender, education level and family type of the individual affect the Personality Belief Questionnaire. Family Assessment Device has been explored in both societies and some results have been achieved. Demographic factors, which affect Family Assessment Device are gender and family type in Azerbaijani society and education level and gender in Turkish society.Key Words: Family structure, İnter-family relations, İnteraction of Family and Personality, İnteraction of Personality and Culture, Personality Formation, Schema / intermediate beliefs / automatic thoughts /, İndividualist and Social culture, Culture Psychology, Culture Concept, Cross-Culture Psychology.