`I curse no one without cause`: Identity, power, rivalry, and invective in the early 17th-century Ottoman court

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu, erken on yedinci yüzyılda, eğitimli, kültürel seçkinlerinin, imparatorluğu ve kendilerini algılayış biçimleri üzerinde derin iz bırakan bir dizi sosyokültürel, idari, siyasi ve ekonomik dönüşüme sahne oldu. Her ne kadar bu döneme ait yazılı kaynaklar birçok yönden bu dönüşümü yansıtsa da, bu dönemde üretilen ve büyük bir bölümü şair Nef'î çevresinde yoğunlaşan zengin hiciv külliyatı tarihsel bir kaynak olarak bugüne değin yeterince incelenip irdelenmemiştir. Bu tez, söz konusu hiciv külliyatını, dönemin güç çatışmaları açısından, ilgili kişilerin tartışma yoluyla kendi `öteki`lerini ve bunun zorunlu bir sonucu olarak aynı süreçte kendilerini de nasıl tanımladıklarını ortaya koyan biçimde rekabet ve husumetin odağı olarak inceleyerek bu araştırma eksikliğini gidermektedir. Tez, bu tanımlara ve üstü kapalı öz-tanımlara yönelik sürece dönemin tarihî gelişmeleri ve kaynakları ışığında bakarak hem hamilere (`dikey hiciv`) hem de şair/istemcilere (`yatay hiciv` yoluyla) yazılan dönemin hiciv şiirlerini irdeleyerek söz konusu hicivlerin şiddetinin –ve buna karşı gelen tepkilerin– seçkinlerin kendilik hayalini ötekileştirici bir benlik algısı olarak açığa vurduğunu göstermektedir. Dönemin hiciv külliyatınının söylemini, çağdaşı olan tarihî kaynaklar ve nasihatnamelerin eşliğinde incelemek yoluyla, bu tez Osmanlı'da seçkin kimliğinin söz konusu çalkantılı tarihsel dönemde nasıl tanımlandığı ya da yeniden tanımlandığını tüm yönleriyle açımlamaktadır.

In the early 17th-century Ottoman Empire, a series of sociocultural, administrative, political, and economic changes were underway that left their mark on how the learned and cultural elite viewed the empire and themselves. Though contemporary sources reflect these shifts in many ways, this period's rich corpus of invective verse, centering around the poet Nefʿī, has been understudied as a historical source. This dissertation rectifies this neglect by examining this invective corpus as a locus of rivalries and enmities revealing how those involved agonistically defined and were defined by their others, thus necessarily defining themselves in the process. Observing this process of definition and self-definition in the light of contemporary historical developments and sources, the dissertation examines invectives produced against both patrons (i.e., vertical invective) and fellow poet/clients (i.e., horizontal invective) in such a way as to demonstrate how the ferocity of the period's invective verse, and reactions thereto, laid bare how Ottoman elites' imaginary of themselves was in fact a marginalizing construct. Through analysis of the discourse of the period's invective corpus alongside contemporary chronicles and advice literature, the dissertation explores how Ottoman elite identity came to be defined, or redefined, during this turbulent period.