Gıda reklamlarının 4-6 yaş çocuklarının beslenmesi üzerindeki etkilerinin incelenmesi (İstanbul örneği)

Abstract

Araştırmanın Amacı; Gıda reklamlarının 4-6 yaş çocuklarının beslenmesi üzerindeki etkilerinin incelenmek amacıyla yapılan bu çalışmada, çocukların televizyon veya tablet/telefonda izlediği programlardaki seçimlerini, reklam izleme oranlarını, hangi ürün grubu reklamların üzerlerinde daha etkili olduğunu, gıda tercihlerinde reklamların etkisinin olup olmadığını ve ailelerini hangi ürün gruplarını satın alma yönünde etkilediklerini araştırmak hedeflenmiştir.Gereç ve yöntem: Araştırmamız tanımlayıcı, kesitsel bir çalışmadır ve tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada anketler, anaokullarında 15 Nisan – 30 Haziran 2018 tarihlerinde uygulanmıştır.Araştırmada İstanbul ili Kadıköy İlçesinde yer alan ve araştırma izni konusunda yardımcı olan Koşuyolu ve Göztepe Okyanus Anaokulları ile Koşuyolu Yetkin Montessori Anaokulu seçilmiştir. Bu anaokullarındaki tüm çocukların velilerine anket uygulanmış, ankete katılmayı kabul eden 166 veli bu çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Kabul etmeyen veliler çalışma kapsamına alınmamıştır.Araştırma için, Üsküdar Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu'ndan, çalışmanın yapılmasında etik ve bilimsel açıdan sakınca bulunmadığına dair onay 10.04.2015 tarih, 14588481/605.99/3865756 sayılı ile alınmıştır.Gıda reklamlarının 4-6 yaş çocuklarının beslenmesi üzerindeki etkilerini incelenmeye yönelik hazırlanan anket maddeleri, boyutları, kaynak taraması ve çocuk gelişimi, nörobilim ve biyoistatistik alanında 4 uzman görüşü alınarak oluşturulmuştur. Ekte sunulan ankette demografik bilgilerle ilgili sekiz soru, televizyon ve reklam izlemeye yönelik dokuz soru bulunmaktadır. Ayrıca beslenme ve gıda maddelerinin tanınması ve reklamların beslenme alışkanlığına etkisine yönelik; evet, hayır, bazen seçenekli likert tipi hazırlanan 20 madde olmak üzere toplam 37 madde bulunmaktadır.Gıda reklamlarının çocukların beslenmesi üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik kullanılacak anketin iç tutarlılığı Cronbach's alfa katsayısı 0.89 ile ortaya konulmuştur.Bulgular: Araştırmada, çocuğu için anaokuluna gelen velilerin % 92,8 i kadındır. Ankete katılan velilerden üniversite mezunu olanlar birinci sıradadır. Araştırmaya katılan çocukların % 32,5 u 4 yaş, % 24,1 i 5 yaştadır. Çocukların % 55,4 ü çocuk kanalları izlemekte, sadece 2,4 lük bir grup televizyon izlememektedir. Çocukların % 38,6 sının televizyonda reklam izlememekte, % 28,9 unun da en fazla oyuncak reklamı izlemektedir. Çocukların % 56,6 sı TV den reklamları izlemektedir. Çocukların % 37,3 ü de insan karakteri içeren çizgi kahramanları sevmektedir. Reklamları izleyen çocuklar, en fazla oyuncak % 32,53 ile, daha sonra yiyecek, % 21,68 ile istemektedirler. Velilerin % 56,62 si ailede beslenme kuralı olduğunu belirtmiştir. Ankete katılan velilerde ortalama yaş 36, çocuk yaşı 4,6, çocuk boyu 107,84 cm, çocuk kilosu 18 kg ve ortalama TV izleme süresi 75,74 dakika olarak bulunmuştur.Anne eğitim düzeyi ile çocukların sahip olduğu beslenme kuralları arasında pozitif bir ilişki vardır. Üniversite mezunu annelerin çocukları daha fazla sağlıklı beslenme kuralına sahiptir ( Ki-Kare test : 51,8 ve P: 0,004 P<0.5 Önemli). Anne eğitim düzeyi ile çocukların TV izleme süresi arasında ilişkinin anlamlı olduğu saptanmıştır ( P=0,026 < 0,05 ). Yaş ve çocuğun televizyon izleme süresi arasındaki ilişki ; Kruskal-Wallis : ,996 P>0.5 önemsiz bulunmuştur. Çocukların yeme biçimi ile reklam izleme durumu arasındaki ilişkinin anlamsız olduğu saptanmıştır ( Ki-Kare: 5,910 P: 0.052 P>0,05 Önemsiz).Sonuç: Bu çalışmada, Gıda reklamlarının 4-6 yaş çocuklarının beslenmesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Anne eğitim düzeyi ile çocukların sahip olduğu beslenme kuralları ve televizyon izleme süreleri arasında pozitif bir ilişkinin olduğu, yaş ve çocuğun televizyon izleme süresi ile çocukların yeme biçimi ile reklam izleme durumu arasındaki ilişkinin anlamsız olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlara göre, ailelerin sağlıklı beslenme, televizyonun çocuğa etkileri, çocuklarla kaliteli zaman geçirme, zararlı ürünleri almama gibi konularda bilinçlendirilmesi önerilmiştir.Anahtar Kelimeler: çocuk, beslenme, reklam

Purpose of the research; This study was conducted to investigate the effects of food advertising on the feeding of children aged 4-6 in order to determine the choice selectıon of children watching programs on TV, tablet or phone, the ad tracking rates, which product groups are more effective on advertisements, the effect of advertising on food preferences, purchase direction in order to investigate whether they had an effect.Materials and Methods: In our study, a cross-sectional study and descriptive survey models were used. Surveys were conducted in kindergarten/nurseyschools from Aprıl 15th to June30, 2018.The study was conducted at , Koşuyolu and Göztepe Okyanus Kindergarten, which are located in the province of Kadıköy in Istanbul, research permission was granted, and a Montessori Kindergarten was chosen. A questionnaire was applied to the parents of all children of both kindergartens and the166 parents who agreed to participate in the questionnaire constituted the sample of this study.For the research, the approval of Üsküdar University Ethics Committee for Non-Interventional Researches on ethical and scientific reasons for the conduct of the study was obtaıned by the date of 14.04.2015, 14588481 / 605.99 / 3865756.The questionnaires, were prepared from literatüre rewiev and by taking 4 expert opinions of child development, neuroscience and biostatistics. There are eight questions are eıght questıons about demographıcs nine on television and one on advertising monitoring. In addition, the recognition of nutrition and foodstuff and the effects of advertising on nutrition habits; yes, no, sometimes consısted of 20 items prepared with the likert type, which is optional. The internal consistency of the questionnaire used to determine the effects of food advertising on the feeding of children was established by Cronbach's alpha coefficient of 0.89.Results: In the survey, 92.8% of the parents who came to kindergarten for their child were females. The ones who graduated from the university are the first rank. 32.5% of the children participating in the study were 4 years old and 24.1% were 5 years old. 55.4% of the children are watching children channels, and only 2.4 are not watching television. 38.6% of the children are not watching commercials on TV and 28.9% are watching the most toy advertisements. 56.6% of children watch TV ads. 37.3% of the children also love cartoon heroes with human characters. The children who watch the advertisements want the toy with 32.53%, then the food, 21.68%. 56,62% of the parents stated that the diet was rule-based. The average age of the participating parents was 36, the age of the child was 4.6, the height of the child was 107.84 cm, the weight of the child was 18 kg and the average time of watching TV was 75.74 minutes.There is a positive relationship between maternal education level and the nutritional rules that children have. Children of university graduates have more healthy nutrition rules (Chi-Square test: 51.8 and p: 0.004 P <0.5). It was found that the relationship between the mother education level and the duration of TV watching of children was significant (P = 0,026 <0,05). The relationship between age and the duration of the child's television viewing; Kruskal-Wallis: 996 P> 0.5 was found to be insignificant. It has been determined that the relationship between children's eating habits and ad watching status is not meaningful (Chi-Square: 5,910 P: 0.052 P> 0,05 insignificant).Conclusion: In this study, the effects of food advertising on the feeding of 4-6 year old children were examined. It has been determined that there is a positive relationship between the mother's educational level and the children's nutritional rules , television viewing times, the age and the child's watching time. However, the relationship between children's eating habits and ad watching status are meaningless. According to these results, it is suggested that parents should be conscious about healthy nutrition, television effects on children, quality time with children, and to beware of harmful products.