Akran zorbalığı bağlamında psikolojik bulgular

Abstract

Çocukluk ve ergenlikte `Akran Zorbalığına` maruz kalmak, ileride, onarılması güç travmalar oluşturabilir. Bu çalışmayla, aralarında bariz bir sebep-sonuç ilişkisi bulabilme iddiasında bulunmamakla beraber, zorbalığı oluşturan ortamlarla birlikte var olan/olmayan koşulları, durumları tespit etmek amaçlanmıştır. Böylelikle bu bulguların, ilerde istenmeyen akran zorbalıklarının önlenmesi için, zemin hazırlayabilmesine, malzeme oluşturması hedeflendi. 13, 14, 15 yaş grubu bireylerle ile ilgili olarak, çocuk ve ergenlerin `Akran Zorbalığına` maruz kalıp kalmadıkları ve/veya uygulayıp uygulamadıkları ele alınmıştır. Hem zorbalıkta bulunanların ve/veya hem de zorbalığa maruz kalanların, değişik yaş, sınıf, ortam, aile koşullarında, şiddete doğrudan veya dolaylı yollardan maruz kalıp kalmadıkları ve bu bireylerin öz-yeterliliklerine göre, psikopatolojik açıdan değişkenlik gösterip göstermedikleri incelenmiştir. Araştırma ölçekleri Kocaeli ilinde 2 ortaokul, 1 imam hatip ortaokulu, 1 mesleki ve Teknik Anadolu lisesi ve 1 Anadolu lisesi olmak üzere 5 okulda uygulanmıştır. Araştırmaya 282 kız, 268 erkek öğrenci katılmıştır. Toplam 550 öğrenciye ölçek uygulanmıştır. Zorbalıkta bulunanların ve/veya zorbalığa maruz kalanların tespiti için Akran Zorbalığı Ölçeği (ergen formu) yaş, sınıf, ortam, aile koşullarında, şiddete doğrudan veya dolaylı yollardan maruz kalıp kalmadıklarının tespiti için araştırmacı tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu ve bireylerin öz-yeterliliklerine göre, psikopatolojik açıdan değişkenlik gösterip göstermediklerini incelemek için Çocuklar İçin Öz-yeterlilik Formu kullanılmıştır. Araştırmanın sürekli değişken olan demografik değişkenleri için ortalama hesabı, kategorik değişkenleri için de frekans dağılımı ve yüzdelik hesabı yapılmıştır. Bağımsız değişkenlere göre ölçeklerden alınan puanlar bağımsız örneklem t testi ile p<0,05 anlamlılık düzeyine göre karşılaştırılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklerin ölçtüğü değişkenlerin birbirleri ile ilişkisinin p<0,05 ve p<0,01 anlamlılık düzeyinde değerlendirilebilmesi amacıyla Pearson Korelasyon analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular şu şekildedir: akran zorbalığı yapmak ya da zorbalığa maruz kalmak ile yaş, cinsiyet, devam edilen okul türü, anne-babanın birlikte yaşayıp yaşamadıkları, ekonomik durum, aile içinde doğrudan ya da dolaylı olarak şiddete maruz kalıp kalmadıkları, aile içinde yaşanan şiddetin türü, aile içinde yaşanan şiddetin kimler arasında yaşandığı arasında anlamlı bulgulara ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra akran zorbalığı yapmak ya da zorbalığa maruz kalmak ile öz-yeterlilik arasında, aralarında bir sebep sonuç ilişkisi iddiasında bulunmamakla birlikte, pozitif korelasyon olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular literatür referans alınarak tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: akran zorbalığı, zorba, kurban, öz-yeterlik

Exposure to `Peer Bullying` in childhood and adolescence may lead to traumas, in the future, that are difficult to repair. In this study, it was aimed to determine the conditions and situations that exist or not exist with the environments that constituted the bullying, while not claiming to find a clear cause-and-effect relationship between them. Thus, with these findings, it was targeted to prepare the ground and materials for the prevention of possible unwanted peer violence. With regard to individuals in the age groups of 13, 14, and 15 years, it was studied whether children and adolescents applied to and/or were exposed to `Peer Bullying`. It was investigated whether both those who bullied and those who were exposed to bullying in different age, class, environment and family conditions were exposed to violence directly or indirectly, and their psychopathological variability was assessed according to their self-sufficiency. The research scales were applied in 5 schools in Kocaeli, including 2 secondary schools, 1 imam hatip secondary school, 1 vocational and technical Anatolian high school, and 1 Anatolian high school. 282 female and 268 male students participated in the research. The scale was applied to total of 550 students. The Peer Bullying Scale (adolescent form) for the detection of those who are bullying or who are exposed to bullying, the Personal Information Form created by the researcher for determining whether they have been exposed to direct or indirect violence under age, class, environment and family conditions, and the Children's Self-efficacy Form for examining whether they showed any psychopathological variability according to their self-sufficiency were used. An average calculation for the demographic variables that are continuous variable of the study, and frequency distribution and percentile calculation for categorical variables were made. The scores from the scales according to the independent variables were compared with the independent sample t test based on a significance level of p <0.05. Pearson Correlation Analyzes were performed in order to evaluate the relationship between the measured variables of the scales used in the research at significance levels of p <0.05 and p <0.01. The findings of the study are as follows: Significant findings were found between peer bullying or exposure to bullying and age, gender, school type, whether the parents live together, the economic situation, the direct or indirect exposure to violence in the family, the type of violence experienced within the family, and who are among the violence within the family. In addition, positive correlations were found between peer bullying or exposure to bullying and self-efficacy, although there is no evidence of a causal relationship between them. Obtained findings were discussed with reference to the literature.Key Words: peer bullying, bully, victim, self-efficacy