Tasavvufî bir kavram olarak rızâ ve travmatik yaşantılarla başa çıkmadaki rolü

Abstract

Travma yaşantısı insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanoğlu yeryüzünde var olduğu günden beri mutlaka yaşamında en az bir kez stres uyandıran, tehdit oluşturan, acı veren, travmatik sayılabilecek bir olayla karşılaşmıştır. Bu olaylardan herkes bir şekilde etkilenirken, son zamanlardaki çalışmalar göstermiştir ki; bu etkilenme beklenenin tersi de etki yapabilmekte, yaşanan acılar insanoğlu için bir dönüşme, büyüme, olgunlaşma sürecinin başlangıcı olabilmektedir. Bu olumlu değişim, değiştirilmesi mümkün olmayan durumların değiştirilmezliğini kavrayıp kabullenmekle başlamaktadır. Değiştirilemez olanı kabullenmek eylemi, tasavvuf düşüncesinde rızâ kavramı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak sûfîlerin rızâ kavramına yükledikleri anlam sadece bu dünya ile sınırlı değildir, aynı zamanda sonsuz bir âlemle irtibatlıdır ve insanın yaratıcısı ile güçlü bir bağ kurabilmesi açısından çok önemlidir. Bu çalışmada; Kur'ân-ı Kerîm ve hadîs-i şerîflerde çerçevesi ana hatlarıyla çizilmiş olan, tasavvufta derin manalar içeren rızâ kavramının, travmatik yaşantılarla başa çıkmadaki rolü ele alınmıştır. Bu bağlamda; tasavvuf ve psikoloji bilimlerinin travmatik yaşantılara bakışı, bu yaşantılar karşısında nasıl davranılması gerektiğine dâir önerileri, değiştirilemez olanı kabullenmenin insanın ruh sağlığı üzerindeki olumlu etkisi konuları, alan yazın taraması yöntemi ile her iki bilim açısından değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Psikoloji, Travma, Tasavvuf, Rızâ, Musîbet, Sıkıntı, Belâ.

Trauma life is as old as history of humanity. Since his existence on the planet, mankind have faced definitely a travmatic event that builts up stres, being a threat, hurtful at least once. While everyone is affected in some way by what is called traumatic experiences, recent studies have shown that; this effect may have the opposite effect of what is expected, and the suffering may be the beginning of a transformation, growth and maturation process for mankind. This positive change begins with understanding and accepting the immutability of situations that cannot be changed. The act of accepting of unexchangeable one; It appears as the concept of consent in Sufi's thought. However, the meaning that Sufis attribute to the concept of consent is not only limited to this world as in modern psychology, it is also connected with an infinite realm and is very important in terms of establishing a strong bond with the creator of man. In this study; it is discussed the role of the concept of consent in dealing with traumatic experiences which is outlined in the Quran and hadiths, contains deep meaning in Sufism. In this context, the view of Sufism and psychology sciences to traumatic experiences, suggestions on how to behave in the face of these experiences, the positive effect of accepting of unexchangeable one on human mental health issues were evaluated in terms of both sciences by literature review method.Key Words: Psychology, Trauma, Sufism, Contentment, Calamity, Anxiety, Trouble.