Ankara Etnografya Müzesi deri eser koleksiyonu saraciye ve ayakkabı örnekleri üzerine bir araştırma

Abstract

Köklü bir geçmişe sahip olan dericilik sanatı ulusal kültürümüzü ve geleneklerimizi yansıtması açısından önemli bir maddi kültür unsurudur. Doğal görünümü ile geçmişten bugüne her zaman yenilikleri takip ederek modanın önemli bir elemanı olma özelliğini sürdüren deri ve deri mamullerinin kullanım alanları oldukça geniştir. Bu kullanım alanları ve kültürel değerleri yansıtan ürünlerin etnografik eserler olarak değerlendirilerek müzelerde yer almasına sebep olmuştur. Müzelerde amaç, koleksiyona alınan eserlerin kültürel değerleriyle beraber halka tanıtmak, tüm eserleri bir araya getirmek ve bu eserlerle ilgili bilgileri en iyi bir şekilde sunmaktır. Bu çalışmada, Ankara Etnografya Müzesi deri eser koleksiyonu saraciye ve ayakkabı örnekleri incelenerek belgelenmiş ve yeni tasarımlar yapılmıştır. Müzede araştırma kapsamına alınan 33 adet deri saraciye ve ayakkabı eserlerin, tür, boyut, uygulanan teknik, kullanılan gereç ve renk, motif ve kompozisyon özellikleri hakkındaki bilgiler incelenerek belgelenmiş, var olan eserlerde motif çizimleri yapılarak kompozisyonları yazılmış ve bilgi formunda yer almıştır. Müzedeki saraciye ve ayakkabı eserleri içerisinde en fazla cüzdan ve yemeni eserlerin olduğu bunu takiben surre kesesi, dağarcık, mest, salıncak, şifa tası muhafazası, kundura, kalçın, önlük, çanta, ökçeli terlik, kemer, ayakkabı, çedik, tabaklanmış deri ve sofra örnekleri araştırma örneklemini oluşturmuştur. Koleksiyondaki eser türlerinin hepsinin Osmanlı dönemine ait olduğu belirlenmiştir. Elde edilen 33 adet eserin 27 tanesinin depoda, altı tanesinin sergi alanında olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber 29 eserin müzeye geliş tarihinin belli olmadığı geriye kalan dört eserin geliş tarihlerinin envanter bilgilerinde yazıldığı görülmüştür. 17 eserin müzeye devir yoluyla geldiği, 16 tanesinin sekizinin satın alma yolu diğer sekiz tanesinin müzeye geliş şeklinin belirtilmediği görülmüştür. Eserlerin boyut, malzeme, teknik, motif ve kompozisyon özellikleri incelenmiştir. Eserlerle ilgili boyut, malzeme, teknik, motif ve kompozisyonlarıyla ilgili eksiklikler gözlemlenmiş ve form içerisinde belirtilmiştir. Müze eserlerinden elde edilen tür, gereç, teknik, motif ve kompozisyon özelliklerinden yararlanılarak günümüz ihtiyaçları doğrultusunda on adet yeni tasarım örneğinin prototipi uygulanmıştır.

Leather art, which has a long history, is an important material culture element in terms of reflecting our national culture and traditions. With its natural appearance, leather and leather products, which continue to be an important element of fashion by following the innovations from the past to the present, are quite wide. These usage areas and products reflecting cultural values have been considered as ethnographic works and have been included in museums. In museums, the aim is to introduce the cultural values of the collected works to the public, to bring all the works together and to present the information about these works in the best way. In this study, leather goods collection of Ankara Ethnography Museum, leathercraft and shoe samples were examined and documented and new designs were made. In the museum, 33 leather saddlery and shoe works included in the scope of the research were examined and documented about the species, size, applied technique, materials and color, motifs and composition features. Among the saddlery and shoe artifacts in the museum, there are the most wallet and yemeni artifacts, followed by surre sac, repertoire, enchantment, swing, healing bowl, cobbler, hip, apron, bag, heeled slippers, belt, shoes, chick, tanned leather and tableware samples. Research sample. It is determined that all of the works in the collection belong to the Ottoman period. It was found that 27 of the 33 works were in storage and six of them were in the exhibition area. However, it is seen that the date of arrival of 29 works to the museum is not certain and the arrival dates of the remaining four works are written in the inventory information. It was seen that 17 works came to the museum by way of transfer, eight of the 16 were not mentioned as the way of purchase and the other eight were not mentioned. Size, material, technique, motif and composition characteristics of the works were examined. The deficiencies regarding the dimensions, materials, techniques, motifs and compositions of the works were observed and indicated in the form. The prototypes of ten new design samples were applied in line with the needs of the present day by making use of the species, materials, techniques, motifs and composition features obtained from the museum works.