Vezirköprü Ganioğlu Mahallesi geleneksel konutları

Abstract

Vezirköprü ilçesi Türkiye'nin kuzeyinde Orta Karadeniz Bölüm'nde Samsun il sınırları içinde il merkezine göre ilin güneybatısında yer alır. İlçede Prehistorik devirden kalma çok sayıda yerleşme kalıntıları bulunmaktadır. Günümüzde ayakta kalan yapıların hemen hemen tamamı Türk devrine aittir. Yaklaşık 5 asır boyunca Osmanlı egemenliğinde kalan ilçedeki ayakta kalan yapıların tamamı bu dönemden kalmadır.Vezirköprü konutlarıda ayakta kalabilen yapılar arasında önemli bir yer teşkil etmektedir. Çevresinde yer alan Samsun merkez ve çeşitli ilçeleri, Amasya,Boyabat,Kastamonu, Çorum gibi şehirlerde bulunan eski evlere yönelik çalışmalar olmasına rağmen Vezirköprü evlerine dair şu ana kadar kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır.Bu çalışma ile öncelikle Vezirköprü'de geleneksel konut mimarisine uygun Ganioğlu Mahallesindeki evleri belgelemek, koruma sorunlarını ortaya koymak amaçlanmıştır.Yaptığımız çalışma ile Vezirköprü Ganioğlu Mahallesindeki konutların Türk sanatındaki yeri belirlenerek, plan, malzeme ve süsleme açısından geleneksel konut mimarisine uygunluğu da ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.Günümüzde evlerin çoğu kullanılmadığından ve ev sahiplerinin farklı şehirlerde yaşamalarından ötürü yapıların inceleme esnasında bazı zorluklarla karşılaşılmış; tamamına girme fırsatı bulunamamıştır. Yaptığımız araştırmada 150 konut tespit edilmiş; ancak yüksek lisans tezi kapsamını aştığından dolayı; Vezirköprü genelinde diğer konutların da ortak özelliklerini barındıran Ganioğlu mahallesi ölçeğinde halen mevcut 15 konut bütün yönleriyle incelenmiş ve değerlendirilmiştir.İncelenen evlerden yalnızca 3'ü tescillenmiş olmakla birlikte yapıların hiçbirinin rölöve veya plan çizimi resmi kurumlarda bulunamamıştır. Değerlendirilmesi yapılan evlerin çoğunun planları tarafımızca çıkarılmıştır. Yapıların tespit edilmesinden sonra evler katalog kısmında tek tek anlatılmıştır.Karşılaştırma ve değerlendirme bölümünde Ganioğlu Mahallesindeki evler hem kendi aralarında hem de çevredeki şehirlerde bulunan evlerle mimari yönden değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Vezirköprü Ganioğlu Mahallesindeki geleneksel konutlar, geleneksel konut mimarisine her açıdan benzerlik göstermektedir. Günümüzde geleneksel konut mimarisi özelliklerini yansıtan Vezirköprü Ganioğlu Mahallesindeki geleneksel konutlarında bakımsızlık ve maddi yetersizlik gibi nedenlerle önemli derecede azalma görülmektedir.Yapılan bu çalışma ile tarihi mirasımızın önemli ölçeğini oluşturan geleneksel konutları koruma bilincinin oluşturulması gerektiği vurgulanmaya çalışılmıştır.

Despite the studies conducted in the city center and counties in the neighboring city, Samsun, and other regions such as Amasya, Boyabat, Kastamunu and Çorum, no extensive study was conducted on the housings of Vezirköprü. In this study, it was mainly aimed to determine and document the values and reveal the problems in the protection of the housings in the Ganioğlu District of Vezirköprü before they are destroyed. In our study, it was attempted to determine the place of the housings in Ganioğlu District, Vezirköprü, in Turkish Art and reveal their eligibility to traditional housing architecture in terms of plans, materials, techniques and ornamentation. Today, because most of the housings are not used and most of the property owners have lived in other cities, several difficulties were experienced during the investigation of the housings. Opportunities to investigate the housings by entry were not found for all of the housings. However, thanks to some information we obtained from around, plans for some housings were prepared. Only 3 of the housings investigated were registered and no building surveys or plans were found in official institutions. The plan properties of most of the housings we investigated were discussed for the first time by us. Following the identification of the buildings, the housings were individually explained in the catalog section. In the comparison and evaluation section, the housings in Ganioğlu District were evaluated among both themselves and housings located in surrounding cities in architectural terms. In conclusion, the traditional housings in Ganioğlu District, Vezirköprü, demonstrate similarities to traditional housing architecture, especially to Safranbolu housings, which are one of the preliminary examples of Turkish Housing. At the end of our study, the place of traditional housings located in Ganioğlu District, Vezirköprü, will be determined within the Turkish type of houses. Today, significant decreases are observed in the number of traditional housings in Ganioğlu District, Vezirköprü, due to lack of maintenance and financial incapability. In this study, it was attempted to emphasize the need for raising awareness to protect the traditional houses, which constitute a significant proportion of the historical heritage.