Adıyaman Alevi köylerinde yaşanan sosyal değişim üzerine nitel bir araştırma

Abstract

Sosyal bir varlık olan insanoğlu, içinde bulunduğu sosyal çevrede, tarih boyunca kimliğini oluştururken ortaya koyduğu değerler incelendiği zaman, karşımıza en geniş anlamıyla kültür onun içini dolduran gelenek ve onu da kapsayan inanç, örf, adet ve bir dizi ritüel gelir. Tüm bu değerler üzerinden kendini tanımlayan toplumlar, tarih boyunca özgünlüklerini korumak adına kapalı cemaat yaşamı sürdürmüşlerdir. Bu bütünlük içinde özgün değerleriyle yaşayabilmiş bir örnek toplum ise şüphesiz Anadolu Alevi toplumu olmuştur. Fakat dünya toplumlarını etkileyen modernleşme rüzgârları, Alevi toplumunu da etkilemeden geçmemiştir. Alevi toplumun değerleri üzerinden kent kültürün ve modernleşmenin oluşturduğu değişim parametreleri, birçok sosyal bilimci tarafından ele alınmıştır. Fakat günümüzdeki modern gelişmeler, Alevi kırsalı üzerinde nasıl bir değişim oluşturduğu, sosyal bilimlerce yetirince çalışılmamıştır. İşte bu çalışmanın temel amacı, modern gelişmelerin Adıyaman Alevileri özelinde geleneği temsilen dağlık kırsalı ve modernleşmenin değişim etkisine örnek olarak da ovalık kırsalı şeklinde iki bölgede nasıl hissedildiği ve temel değerleri üzerinde nasıl bir değişim oluşturduğunu sorgulamaya yönelik olmuştur. Araştırma alanı, Merkez ilçeye bağlı dağlık kırsaldan dört köy(Akçalı, Yazıbaşı, Yedioluk, Kozan) ve ovalık kırsaldan dört köy(Karakoç, Kızılcahöyük, Yarmakaya, Börgenek) olmak üzere şehir merkezine paralel olacak şekilde toplamda sekiz köy ele alınmıştır. Her bir köyde saha gözlemleri ve bölgeye dair arşiv taraması haricinde toplamda elli kişi ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacına yönelik toplanan görgül veriler ve saha gözlemleri yorumlanarak belirli temalar altında metin içinde sunulmuştur. Sonuç itibariyle gelenek ve modernlik arasında dağlık Alevi kırsalı ovalık Alevi kırsalına nazaran daha muhafazakâr veya geleneksel bir toplum modeli sunarken ovalık Alevi kırsalı ise modernleşmenin etkisinde kalarak kültürel, sosyal ve iktisadi olarak her alanda değişmekte ve seküler bir yönelim içinde olduğu anlaşılmıştır.

When a human being, a social being, examines the values that she creates while forming her identity in the social environment in which she is located, in the broadest sense culture comes into her and her beliefs, customs and a set of ritual, including it. The societies that define themselves through all these values have maintained a closed community life in order to preserve their originality throughout history. An exemplary society that has been able to live with its original values in this unity is undoubtedly the Anatolian Alevi community. However, the winds of modernization affecting the world societies did not pass without affecting the Alevi community. The parameters of change created by the urban culture and modernization through the values of the Alevi society were taken up by many social scientists. But today's modern developments, the change in the Alevi rural, social sciences are not sufficiently studied. The main aim of this study is to question how the modern developments in mountainous countryside representing the tradition in Adiyaman Alevis and how the modernization is felt in two regions as an example of the change effect and in the lowland countryside. The research area consists of a total of eight villages parallel to the city center, four villages in the mountainous countryside of the central district and four villages in the plain of the plain. In each village, semi-structured in-depth interviews were conducted with a total of fifty people, except for field observations and archival review of the area. The empirical data and field observations collected for the purpose of the study are interpreted and presented in the text under certain themes. As a result, between the tradition and modernity, the mountainous Alevi countryside presents a more conservative or traditional model of society compared to the lowland Alevi countryside, while the plains of the Alevi countryside are influenced by modernization and are culturally, socially and economically changing and rational tendency is observed in all areas.