Tokat ilinde yapılan geleneksel takılar

Abstract

Sanatın temeli, insan ihtiyacından beslenmektir. İnsan ihtiyaçları zamanla farklı sanat dallarının ortaya çıkmasına, daha da ilerlemesine neden olmuştur. Bu önemli sanat dalından biride el sanatlarıdır. Yapılan araştırmalar neticesinde el sanatlarına olan ilginin giderek azaldığı gözlenmektedir. Bunun en büyük nedeni ise ekonomik sorunlar ve teknolojinin ilerlemesidir.Bu çalışmada araştırma modeli, evren ve örneklem, verilerin toplanması ve çözümlenmesi ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Betimsel araştırma modeli uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini Tokat ilinde yapılan geleneksel takılar Tokat bileziği (Kolluk) ve Perpere (Pırpır) küpe örneklemini ise 6 bilezik ve 3 küpe oluşturmaktadır. Verileri Ankara ve Tokat ilinden bulunan kütüphanelerden elde edilen bilgiler ve elektronik ortamdan elde edilen bilgiler ile Tokat yöresinde yöresel takılar ile ilgilenen bireylerden elde edilen bilgiler oluşturmaktadır. Tokat bileziği (Kolluk) ve Perpere (Pırpır) küpenin bilgisayar ortamında teknik çizimleri yapılmıştır.Bu bilgiler doğrultusunda bilgi formları oluşturulmuştur. Takının türleri araç, gereç, renk, teknik, motif özellikleri incelenmiş ve belgelendirilmiştir. Bilgi formlarından elde edilen veriler hesaplanmış ve sonuçlar bulgular ve yorumlar bölümünde başlıklar ile tablolar halinde sunulmuştur.Bileziğin ve küpenin tarihçesi anlatılmış, kullanılan araç ve gereçler tanıtılmıştır. Kullanılan teknikler ve yapım aşamaları ayrıntılı olarak analiz edilmiştir. Bilgi formları ile ürünlerin özellikleri tanıtılmıştır.Tokat ilinde yapılan geleneksel takıların türlerini araştırdığımızda yoğun olarak Tokat bileziği(Kolluk) daha az oranda Perpere (Pırpır) küpeden oluştuğu görülmüştür.Tokat ilinde yapılan geleneksel takılarda kullanılan araçlar incelendiğinde geleneksel takılardan Tokat bileziğinde hadde, silindir makinası, matkap, pota, şaloma, rojan, mengene, kıl testere, çelik el kalemi, eğe, karga burnu - pense, kuyumcu frezesi, amyant levha, çekiç, terazi, ultrason yıkama makinası, çakmak, el mengenesi, kum kabı vb. araçlar kullanılmıştır. Perpere küpede ise hadde, silindir makinası, pota, şaloma, eğe, karga burnu- pense, kuyumcu frezesi, amyant levha, çekiç, terazi, ultrason yıkama makinası, çakmak, cila motoru, küpe kalıbı, pres kullanılmaktadır. Pres, küpe kalıbı, cila motoru gibi araçların sadece Perpere küpede kullanıldığı çelik el kalemi, kıl testere, el mengenesi, matkap, kum kabının ise sadece Tokat bileziğinde kullanıldığı görülmektedir.Tokat ilinde yapılan geleneksel takılarda kullanılan gereçler araştırıldığında, Tokat bileziğinde yoğun olarak altın ve gümüş beyazı kullanıldığı, diğer yarısını oluşturan Perpere küpede ise çok az oranda altın, gümüş, altın ve mavi taşın kullanıldığı tespit edilmiştir.Tokat ilinde yapılan geleneksel takılardan Tokat bileziğinde kullanılan teknikler yoğun olarak tel bükme, tel çekme, kaynak, dövme ve döküm tekniğinin kullanıldığı, Perpere küpede ise tel bükme, tel çekme, kaynak, döküm, pres tekniklerinin kullanıldığı görülmektedir. Tokat ilinde yapılan geleneksel takılar incelendiğinde tel bükme, tel çekme, kaynak, döküm tekniklerinin hem Tokat bileziği hem de Perpere küpe yapımında kullanıldığı, dövme tekniği sadece Tokat bileziğinde kullanıldığı pres tekniğinin ise sadece Perpere küpede kullanıldığı görülmüştür.Tokat ilinde geleneksel takılarda kullanılan renkler araştırıldığında takıların büyük çoğunluğunu oluşturan Tokat bileziğinde altın sarısı ve gümüş beyazı, Perpere küpede ise daha az oranda altın sarısı, gümüş beyazı ve altının mavi taşla kullanıldığı tespit edilmiştir.Tokat ilinde geleneksel takılarda kullanılan motifler araştırıldığında Tokat bileziğinde bitkisel ve geometrik motifler, Perpere küpede ise geometrik ve nesnel motifler kullanıldığı görülmektedir.Tokat ilinde yapılan geleneksel takılar incelendiğinde geometrik motiflerin hem Tokat bileziği hem de Perpere küpe yapımında kullanıldığı bitkisel motiflerin sadece Tokat bileziğinde kullanıldığı nesnel motiflerin ise sadece Perpere küpede kullanıldığı tespit edilmiştir. Tokat bileziği(Kolluk) ve Perpere (Pırpır) küpe teknikleri birlikte kullanıldığı bir tasarım ve Perpere (Pırpır) küpe tekniği ile yapılan bir tasarım olmak üzere iki adet tasarım ekte sunulmuştur.

The base of art is to feed from human needs. Human needs have led to the emergence of different branches of art over time and made it progress further. One of these important branches of art is handcrafts. As a result of the researches, it is observed that the interest in handicrafts gradually decreased. The main reason for this is economic problems and the advancement of technology. This study includes information about the research model, universe and sample, data collection and analysis. Descriptive research model was applied. The universe of the research consists of Tokat bracelet (Kolluk) and Perpere (Pırpır) earring which are local jewelry made in Tokat, and the sample consists of 6 bracelets and 3 earrings. The data obtained from the libraries located in Ankara and Tokat and the information retrieved from the electronic medium also from individuals interested in the local jewelry in the Tokat region as well. Technical drawings of Tokat bracelet and Perpere (Pırpır) earring were made on computer. Information forms were created per this information. Jewelry types, tools, materials, color, technique, motif features have been examined and documented. The data obtained from the information forms were calculated and the results are presented in the findings and comments section in the form of headings and tables. The history of the bracelet and earring are explained, and the tools and equipment used are introduced. The techniques and construction steps used were analyzed in detail. The characteristics of the products are introduced with the information forms. When we investigated the types of traditional jewelry made in Tokat province, it was observed that Tokat bracelet (Kolluk) was composed intensively, a lesser amount of Perpere (Pırpır) earrings.When the tools used in traditional jewelry made in Tokat province are examined, the traditional jewelry, Tokat bracelet, roller, roller machine, drill, ladle, torch, rojan, vise, bristle saw, steel hand pen, file, crow nose - pliers, jeweler's mill, asbestos plate, hammer, scales , ultrasound washing machine, lighter, hand vise, sand container, etc. tools were used. In Perpere earring, rolling mill, roller machine, ladle, torch, file, crow nose - pliers, jeweler's mill, asbestos plate, hammer, scales, ultrasound washing machine, lighter, polishing motor, earring mold, press are used. It is seen that the tools such as press, earring mold, polishing motor are used only in Perpere earring, steel hand pen, bristle saw, hand vise, drill and sand container are used only in Tokat bracelet.When the tools used in traditional jewelry made in Tokat province were investigated, it was found that gold and silver-white were used extensively in Tokat bracelet, and that the gold, silver, gold and blue stones were used in Perpere earrings, which constitute the other half.Among the traditional jewelry made in Tokat province, the techniques used in Tokat bracelet are seen to be heavily used in bending, wire drawing, welding, forging and casting techniques, in Perpere earring wire bending, wire drawing, welding, casting, press techniques are used.When the traditional jewelry made in Tokat province is examined, it is seen that wire bending, wire drawing, welding, casting techniques are used in both Tokat bracelet and Perpere earring making, forging technique is used only in Tokat bracelet and the press technique is used only in Perpere earring.When the colors used in traditional jewelry in Tokat province were investigated, it was found that gold and silver white were used in Tokat bracelet, which was the majority of the jewelry, and less gold and silver white and silver white and bluestones were used in Perpere earrings.When the motifs used in traditional jewelry in Tokat province are investigated, it is seen that floral and geometric motifs are used in Tokat bracelet and geometric and objective motifs are used in Perpere earrings.When the traditional jewelry made in Tokat province were examined, it was found that geometric motifs were used both in Tokat bracelet and Perpere earrings, and the floral motifs were used only in the Tokat bracelet and the objective motifs were used only in Perpere earring.Two designs are presented in the appendix, a design in which the Tokat bracelet (Kolluk) and Perpere (Pırpır) earring techniques are used together and a design made with the Perpere (Pırpır) earring technique.