Ahmet Vefik Paşa`nın `Yorgaki dandini` adlı uyarlamasının yorumlayıcı anlam kuramı açısından incelenmesi

Abstract

Ahmet Vefik Paşa'nın Molière'den yaptığı uyarlamalar şimdiye kadar hem tiyatro hem tarih hem de çeviri araştırmacıları tarafından farklı bakış açıları ve bağlı oldukları disiplinlerin türlerine göre birçok kez incelenmiştir. Bu araştırmada ise Ahmet Vefik Paşa'nın Molière'in George Dandin adlı eserinden uyarladığı Yorgaki Dandini, tarihsel bağlamda komedya ve gülme kuramı çerçevesinde konumlandırılıp çeviribilim açısından değerlendirilmiş ve bu değerlendirmeler ışığında Ahmet Vefik Paşa'nın uyarlaması günümüz çevirileri ile karşılaştırmalı incelenmiştir. Uyarlamayı incelerken benimsenen yöntem ve oluşturulan kuramsal çerçeve öncelikle tiyatro tarihini ve özellikle komedyanın evrimini kapsamaktadır; zira bu kuramsal çerçeve sayesinde çevirmenin neden Molière'in eserlerini seçtiği, komedyanın bizim kültürümüzle olan bağlantısı ve bunların çeviri ile ilişkisi bir bağlamda incelenebilmiştir. Sözü edilen yöntemle elde edilen bulgular, çeviri eylemini incelerken yalnızca eldeki metinlerin karşılaştırması ile sınırlı kalınamayacağını göstermiş ve geniş bir alanı kapsayan dil-ötesi bilgilerin bu eylemi hangi açılardan etkilediğini ortaya koymuş ve günümüz çevirileri ile karşılaştırma olanağı sağlamıştır. Bu karşılaştırma ise Ahmet Vefik Paşa'nın yorumlayıcı anlam kuramı bağlamında uyarlamanın ötesinde bir anlam taşıyan bir çeviri eylemi gerçekleştirdiğini ortaya koymuştur.

The adaptations made by Ahmet Vefik Pasha from Molière have so far been studied by both theater and history researchers, according to the different perspectives and the types of disciplines to which they belong. In this study, Yorgaki Dandini, adapted by Ahmet Vefik Pasha from Molière's George Dandin, was positioned in the context of comedy and laughter in the historical context, and it was evaluated in terms of translation studies. The method and theoretical framework employed in the study, primarily encompasses the history of theater and the evolution of comedy in particular and under favour of this theoretical framework, the reason why the translator chose the works of Molière, the connection of comedy with our culture and their relationship with translation could be examined in a context. The findings provided by this method show that the process of examining the translation activity cannot be confined only to the comparison of the texts, and has demonstrated the extent range of metalinguistic context and information affects this activity and allowed for a comparison of the adaptation of the work with its contemporary translation. This comparison revealed that Ahmet Vefik Pasha, according to the interpretive theory, carried out a succesful translation act beyond an adaptation.