Mali hesap verme: Yasama gözetim kapasitesi yolsuzluk ilişkisi

Abstract

Hesap verme modern demokrasilerde kendisi amaç haline dönüşmüş bir olgudur ve gün geçtikçe ulusları yönetenler hesap verme konusundaki taahhütlerini arttırmaktadır. Zira halktan yasama organlarına oradan yürütmeye devredilen yetkilerin hesabının verilmesi konusunda, vatandaşlar da daha fazla istekli olmaya başlamıştır. Kamusal mal ve hizmet üretiminin ana finansörü halktır. Halka ait paranın, yetki kullanıcıları tarafından, hangi performans ile kullanıldığının hesabının verilmesi gerekir. Dahası, geniş anlamda mali yönetim, hem bu kaynakların kullanımı hem de varlıkların ve yükümlülüklerin yönetimini kapsar. Yasama organları, mali yönetim çerçevesinde, hem halktan yetki alan konumları (vekil) hem de bu yetkileri yürütmeye devreden konumları (asıl) nedeniyle kilit bir görev üstlenirler. Özellikle devrettikleri yetkilerin, devredilen sınırlar içerisinde yönetilip yönetilmediğinin gözetimi, sonuçları izleme ve değerlendirme önemlidir. Bunun gereği ise gözetim yapısı ve araçları ile sağlanmaktadır. Hesap verme, bilgi, tartışma, sonuçlar/yaptırımlardan oluşan bir yapı içinde gerçekleşir. Yasama gözetimi ise kaliteli bilgi edinimi, uygun tartışmalar ve yaptırım gücü gibi bazı kurumsal araçlara bağlıdır. Bu araştırmanın ana hipotezi: `Türkiye'de yasama organının mali hesap verme bağlamındaki gözetim kapasitesi, uluslararası kuruluşların belirlediği kriterlere, yasal ve fiili uygulamalara ve yasama üyelerinin değerlendirmelerine göre düşüktür ve yasama gözetim kapasitesi ile yolsuzluklar arasında ilişki vardır.` şeklinde özetlenebilir. Elde edilen sonuçlar, yasama gözetim kapasitesinin düşük olduğunu ve yasama gözetimi alanında güçlü kurumlar (normlar, standartlar) oluşturulursa, yolsuzluklara etki edilebileceğini göstermektedir. Bu çerçevede özellikle, ham mali bilgi de dahil olmak üzere, yasama organlarına BKMYBS gibi sistemler yoluyla etkili bilgi akışının sağlanması gerekir. Dahası, sonuçların etkili biçimde paylaşılması ve tartışılması için kamu hesapları komisyonları, e-devlet, WEB uygulamaları, medya, sivil toplum, yasama organı izleme kurumlarından oluşan bütünsel bir gözetim modeline ihtiyaç vardır. Böyle bir model, dolaylı olarak iyi yönetişim ve dolayısıyla demokratik yönetime de katkı sağlayacaktır.

Accountability is a phenomenon that has become a goal in modern democracies, and day by day, the rulers of the nations are increasing their commitment to accountability. Because citizens have begun to be more willing to have the account of the authorities that transferred from citizens to the legislative and then the executive. Citizens are the main financier of public goods and services production. Authorization users have to be accountable the performance of the public money used. Moreover, broadly speaking, financial management includes both the use of these resources and the management of both assets and liabilities. Legislative organs undertake a key task in the framework of financial management, both because of their position of authority (agent) from the citizens and their positions (principal), which are transferring them to the executive. It is especially important to oversigth, monitor and evaluate the results of the authorities, whether they are managed within the boundaries of the transfer. This is provided by the supervision structure and tools. Accounts are made up of a structure consisting of information, discussion, conclusions/sanctions. Legislative oversight depends on some institutional instruments such as quality information acquisition, proper discussions and enforcement. The main hypothesis of this study: `According to the international organizations and the legal and practical implementation and the the assessment of the legislature members, oversight capacity of Turkey's legislature in context of financial accountability is low.` The results show that legislative oversight capacity is low. If strong institutions (norms, standards) are established in the field of legislative oversight, corruption can be affected. In this context, it is necessary to ensure effective information flow to the legislative bodies, including raw financial information, through systems such as BKMYBS. Furthermore, there is a need for an integrated oversight model consisting of public accounts committees, e-government, WEB applications, media, civil society and legislative monitoring agencies to effectively share and discuss the results. Such a model would indirectly contribute to good governance and thus to democratic governance.