Gerede evleri

Abstract

Çevresinde yer alan Bolu merkez, Göynük, Mudurnu ve Safranbolu gibi şehirlerde bulunan eski evlerle ilgili çalışmalar olmasına rağmen Gerede evlerine dair şu ana kadar kapsamlı bir araştırma yapılmamıştır. Bu çalışma ile öncelikle Gerede'de geleneksel konut mimarisine uygun evlerin henüz yok olmadan veya biçim değiştirmeden niteliklerini, değerlerini saptamak, belgelemek, koruma sorunlarını ortaya koymak ve yeni yapılanma koşullarını belirlemek amaçlanmıştır. Yaptığımız çalışma ile Gerede evlerinin Türk sanatındaki yeri belirlenerek, plan, malzeme, teknik ve süsleme açısından geleneksel konut mimarisine uygunluğu da ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmamız şehir merkezinde bulunan 19 tarihi dokuyu yansıtan evi kapsamaktadır. Günümüzde bu evlerin çoğu kullanılmadığından ve ev sahiplerinin şehir dışında yaşamalarından dolayı yapıların incelenmesi esnasında bazı zorluklarla karşılaşılmış; evlerin hepsine girilerek inceleme olanağı bulunamamıştır. Bu nedenle çalışmamız sadece şehir merkezi evleri ile sınırlı tutulmuş ve köy evleri çalışmaya dâhil edilmemiştir. Çalışmaya önce arşiv taraması ile başlanmış daha sonra evler yerinde incelenip fotoğraflanmıştır. İncelenen evlerden yalnızca 13'ü tescillenmiş olmakla birlikte yapıların hiçbirinin rölöve veya plan çizimi resmi kurumlarda bulunamamıştır. Bu çalışma kapsamında içerisine girilen ve değerlendirilmesi yapılan evlerin çoğunun plan özellikleri ilk defa tarafımızca ele alınmıştır. Yapıların tespitinden sonra evler, plan, malzeme, teknik ve süsleme özellikleri bakımından katalog kısmında tek tek anlatılmıştır. Ardından karşılaştırma ve değerlendirme bölümünde Gerede evleri hem kendi aralarında hem de çevredeki şehirlerde bulunan evlerle mimari yönden değerlendirilerek karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak Gerede eski evleri, günümüzde Türk evi denince ilk akla gelen Safranbolu evleri başta olmak üzere geleneksel konut mimarisine plan, malzeme, teknik ve süsleme açısından büyük benzerlik göstermektedir. Çalışmamız neticesinde Gerede evlerinin Türk ev tipolojisi içerisindeki yeri belirlenmiş olacaktır. Günümüzde geleneksel konut mimarisi özelliklerini yansıtan Gerede evlerinde bakımsızlık, maddi yetersizlik gibi nedenlerle önemli derecede azalma görülmektedir. Yaptığımız çalışma ile tarihi mirasımızın önemli bir bölümünü oluşturan geleneksel Türk evlerini koruma bilincinin oluşturulması gerekliliği vurgulanmaya çalışılmıştır.

Although there are studies on historic houses in neighboring cities as Bolu city center, Göynük, Mudurnu and Safranbolu, there has not been a comprehensive study on the historic houses in Gerede up to now. With this study, it is primarily aimed to determine and document the characteristics and values, to define problems of preservation and to determine the conditions of the new structuring of the houses suitable for traditional domestic architecture in Gerede before being demolished or deformed. With the study we conducted, Gerede houses in Turkish art has been identified and their convenience to traditional domestic architecture is determined in terms of the plan, material, technic and decoration. Our study consists of 19 houses reflecting historical fabric in city center. Nowadays, since most of these houses are not used and the owners live outside the city, some difficulties were encountered during the examination of the structures; there was no possibility to examine all of them from inside. Therefore, our study was limited with the houses in the city center and country houses were not included. The study started with archive research and all the houses are examined and photographed on-site. Only 13 of the examined houses are officially registered, however the construction of a survey or a plan was not found in official institutions. The plan features of the houses that are examined and evaluated have been addressed for the first time through the study. After the detection of the structures, houses are described one by one in the catalogue section in terms of their features on plan, material, technic and decoration. Afterwards in the comparison and evaluation section, Gerede houses are evaluated and compared in terms of architecture with either houses in neighboring cities or between each other. As a result, the historic houses of Gerede show great resemblance to the traditional housing architecture, especially to the Safranbolu houses, which is the first to come to mind for Turkish houses, in terms of plan, material, technique and decoration. As a result of our study, the place of Gerede houses in Turkish house typology will be determined. Nowadays there is an important decrease in the number of Gerede houses, which reflects the features of traditional domestic architecture, due to poor maintenance and financial incapability. In this study, the necessity of creating the consciousness of preservation for the traditional houses which constitute an important part of our historical heritage has been emphasized.