Enver Samed Korgan`ın Uygurlarda yasaklar (Yasaklar, âdetler, ırımlar) eseri (metin-inceleme)

Abstract

Yasaklar, ilk insan yaratıldığından itibaren oluşturulan kutsal ve tekin olmayan inanış ve uygulamalar bütünüdür. Toplumların kültürel gelişim seviyesini yansıtan yasaklar, her toplumda mevcut olan maddi ve manevi kültür materyallerdir. Uygur yasakları kendilerinden önceki Türk devletlerinin ve çevre kültürlerin etkisinde oluşturulmuştur. Özellikle farklı din ve kültürlerin çok olduğu bir coğrafyada yaşayan Uygurların yasaklara dair uygulama ve inanışları da fazladır. Uygur hâlk inanışları ve yasakları, Uygurların dünyaya bakış açılarını yansıtmakla birlikte millî ananelerini yaşatıp korumaları bakımından da öneme sahiptir. Bu çalışma ile Uygur Türkleri ve Türk dünyası ile ilgili yasaklara dair inanış ve uygulamalara zemin hazırlanmıştır. Uygur yasaklarının Türk mitolojisindeki yeri, yasaklarda yer alan Türk hâlk edebiyatıyla ilgili motifler, hâlk hekimliği, İslami unsurlar gibi konulara yer verilmiştir. Uygurların çevresinde bulunan milletlerin mitolojilerinde rastladığımız ortaklıklar incelenip geçmişten günümüze değişim ve gelişimleri üzerinde incelemelerde bulunulmuştur.

Taboos are a whole of sacred and uncanny beliefs and practices which have been formed since the first humans. Reflecting cultural development level of societies, taboos are material and spiritual culture supplies existing in every society. Uighur taboos are formed under the influence of previous Turkish states and cultures around them. Living in the lands containing especially lots of religions and cultures, Uighurs also have lots of beliefs and practices in terms of taboos. Uighur folk beliefs and taboos have importance in terms of sustaining and protecting their national traditions along with reflecting their perspectives on the world. With this study, a basis is provided to compare beliefs and practices in terms of taboos in Uighur Turks and Turkic World. The subjects like the place of Uighur taboos in Turkish mythology, the motifs related to Turkish folk literature in taboos, folk medicine, and Islamic elements are mentioned in this study. The similarities between the mythologies of the nations around Uighurs and Uighurs are analyzed and their changes and developments from past to present are examined.