TÜRKİYE`DE VERGİ UYGULAMALARININ GELİŞİMİNİN TEKNİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışma Türkiye Cumhuriyeti'nde uygulama alanı bulan vergileri ana hatları ile ele almayı amaçlamakta, Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca uygulamaya konulmuş vergi kanunları ve vergisel düzenlemeleri içermektedir. Çalışmamızda vergi kanunlarının hangi amaçlarla hayat bulduğu, ekonomik etkileri, eksik yönleri, vergi sistemimiz ve vergi tarihimiz açısından kazanımları yer almaktadır. Bu çalışmanın ayırt edici özelliği her vergi kanununu; konu, mükellef, vergi sorumlusu, vergiyi doğuran olay, istisna, muafiyet, matrah, oran, tarife, vergilendirme dönemi, beyan ve ödeme gibi teknik özellikleri bakımından analiz etmeyi hedeflemesidir. Bu bakımdan teknik açıdan inceleme, bir vergi kanununu oluşturan temel unsurların irdelenmesini ifade etmektedir. Vergi kanunlarımızın bazılarının kökleri Osmanlı Devleti dönemi vergi uygulamalarına dayandığından çalışmamızda Osmanlı dönemine ait uygulamalar ile bu dönem açısından vergilemeye temel teşkil eden metinler de belli ölçüde ele alınacaktır. Ancak Cumhuriyet öncesi vergi uygulamaları bir kanun sistematiğinde metinleştirilmemeleri nedeniyle teknik detaylarına inilerek açıklamaya elverişli değillerdir. Bu bakımdan çalışmamız cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar Türk vergi sisteminin yapısını tarihi süreç içerisinde analiz etmek, vergi yapısını oluşturan ve bu yapıda değişiklik meydana getiren vergi kanunlarını dönemler itibariyle özetlemek, bu kanunlarının çıkarılış amaçlarını açıklamak ve vergi yapısındaki değişikliklerin ekonomik konjonktür ile ilişkisini araştırmaktadır. Her bölümde o dönemle ilgili olarak Türkiye'de ekonomik durum ve vergileme anlayışı konusunda çerçeve bilgiler de verilecektir. Ayrıca çalışmamızın son kısmında her dönemde vergi gelirlerinin bütçe kombinasyonundaki yeri, vergi gelirlerinin bileşimi, dolaylı ve dolaysız vergilerin oranları, vergi esnekliği ve vergi yüküne ilişkin katsayılar verilerek değerlendirmelerde bulunulacaktır.

This study aims to mention all the taxes which have been applied in the Republic of Turkey so far. In our study, for what purposes tax laws come to life their economic effects, deficiencies, tax system and our tax history gains. The distinguishing feature of this study is that each tax law; subject, taxpayer, tax responsible, tax-generating event, exception, exemption, basis, rate, tariff, taxation period, declaration and payment are aimed to be analyzed in terms of technical characteristics. In this respect, the technical examination refers to the examination of the basic elements of a tax law. Since the roots of some of our tax laws are based on the tax practices of the Ottoman Empire, our study will focus on the practices of the Ottoman period and the texts that constitute the basis for taxation in terms of this period. However, pre-republican taxation practices are not conductive to explaining the technical details in a legal systematic way. In this respect, our study examines the structure of the Turkish tax system in the historical process from the first years of the republic to the present, summarizes the tax laws that constitute the tax structure and changes in this structure in terms of periods, explain the purpose of the extraction of these laws and investigates the relationship between the changes in the tax structure and the economic conjuncture. Each section in relation to that period in the framework of information about the economic situation in Turkey will also be given taxation understanding. In addition, in the last part of our study, the place of tax revenues in the budget combination, the combination of tax revenues, the proportions of direct and indirect taxes, tax elasticity and tax burden will be given in each period.