İş yargılamasında ispat ve deliller

Abstract

Bir hakkın etkin olarak korunabilmesi, uyuşmazlık halinde hakkın temelinde yatan vakıaların ispatına bağlıdır. Bu sebeple ispat, yargılamanın aleyhe veya lehe şekillenmesini sağlayan temel faaliyetlerden biri olarak kabul edilmektedir. İş yargılaması genel olarak işçi ve işveren arasında iş ilişkisinden kaynaklı uyuşmazlıkları konu alır. İş ilişkisinde işçinin işverene karşı kişisel ve ekonomik olarak bağımlı olması ve işveren karşısında zayıf konumda bulunması nedeniyle, bu ilişkide tarafların menfaatlerini hakkaniyete uygun bir şekilde gerçekleştirebilmeleri amacıyla kanun koyucunun ilişkiye etkin bir şekilde müdahale ettiği görülmektedir. Söz konusu müdahaleler maddi hukuka ilişkin olabildiği gibi, bazı durumlarda ispat hukukuna ilişkin de olabilmektedir. İş ilişkisinin bu yapısı aynı zamanda iş yargısını da etkilemiş ve farklı yargılamanın yapılması gereğini ortaya koymuştur. Bünyesinde çabukluk, ucuzluk, kolaylık ilkelerini barındıran iş yargısı, 1950 yılında kurulan İş Mahkemeleri'yle birlikte kendine özgü bir yapıya kavuşmuştur. Getirilen tüm bu koruyucu düzenlemelere rağmen eşit olmayan taraflar arasındaki bir ilişkide, ispat kurallarının medeni yargılamadaki kurallara göre belirlenmesi birtakım karışıklıklara ve bazı hallerde de hak kayıplarının yaşanmasına sebebiyet verdiği görülmüştür. Bu nedenle, medeni yargılamadaki ispata ilişkin kuralların iş yargılamasında aynen uygulanması, iş hukukunun amacı ve yapısına aykırı sonuçlar doğurabilecektir. Böylece söz konusu ispat kurallarının iş hukukun amacına uygun bir şekilde yorumlanması gerekmektedir. Uygulama ve doktrin ile geliştirilen bu yöntemin medeni yargılama hukukundaki temel ilkeler de dikkate alınarak İş Mahkemeleri Kanunu'nda düzenlenmesi, içtihat birliğinin sağlanması ve hukuki güvenlik açısından daha uygun olacaktır.

The effective protection of a right depends on the proof of the facts underlying the right in case of dispute. For this reason, act of proving is considered one of the main activities granting the judgment in favour of or against a suitor/defendant. In general, labour judgments are concerned with disputes arising from labour relations between the worker and the employer. Because the worker is personally and economically dependent on the employer and has a weak (disadvantageous) position against the employer, it is observed that the legislator intervenes effectively in order for the parties to achieve their own interests in this relationship in an equitable manner. Such interventions may be related to material law or, in some cases, to the law of proof. This structure of the business relationship also affected the business judgment and revealed the need for different judging. The labour judiciary, which contains the principles of quickness, cheapness and convenience, has gained a unique structure with the Labour Courts established in 1950. In spite of all these protective arrangements, it has been observed that in a relationship between unequal parties, the establishment of the rules of proof according to the rules of civil proceedings has caused some confusion and in some cases loss of rights. For this reason, the claim that the same application of the rules on proof in civil proceedings as those labour proceedings will result contrary to the purpose and structure of labour law and the interpretation of the rules of proof in accordance with the purpose of labour law has resulted. Establisment of this method, developed in line with practice and doctrine, in Act of Labour Courts, will be more appropriate in terms of ensuring case law unity and legal security by taking into account the basic principles in civil proceedings law.