Ahmet Mithat Efendi`nin tiyatrolarında metindilbilimsel görünümler

Abstract

ÖZETÜzerinde çeşitli çalışma olanakları bulunan dilin kullanım olanaklarını ortayaçıkarmak üzere yapılan bu çalışmada Türk edebiyatının önde gelen yazarlarındanAhmet Mithat Efendi'nin tiyatroları ele alınarak metindilbilimsel görünümleri ortayakonulmak istenmiştir. Yazarın tiyatro metinlerinde genel olarak halkın anlayabileceğişekilde sade bir dil kullanması ve eserlerinde bulunan karakterlere bir takım görevleryüklemesi böyle bir çalışmanın yapılmasının en önemli etkenlerinden birisidir.Çalışmamızda tiyatro metinleri üzerinde dilbilimsel bir çalışma yapma olanağıbularak dil ve edebiyatın birbirini tamamlar nitelikte iki unsur olduğu fikrini bir kezdaha vermeye çalıştık.lk olarak çalışmamızın temelini oluşturan tiyatronun doğuşu ve gelişiminedeğinilerek, insanlık tarihi için önemli bir yere sahip olan tiyatro unsurunun ne türgelişme aşamalarından geçtiği üzerinde durulmuştur. Daha sonra Türk edebiyatındageleneksel tiyatro ve Batılı tarzda gelişen tiyatro hakkında bilgiler verilerek AhmetMithat Efendi'nin bu türe yaklaşımı gözden geçirilmiştir.Eserlerin çözümlenme aşamasından hemen önce dilbiliminin vemetindilbilimin dünyada ve Türkiye'deki gelişimi hakkında bilgiler verilerekçözümlemenin daha iyi anlaşılması için çeşitli açıklamalar yapılmıştır.nceleme metinlerimizin çözümlenme aşamasında ise, eserlerde sıkçarastlanılan metindilbilimsel unsurlar üzerinde çeşitli sınıflandırmalar yapılarak bu dilunsurlarının yazarın üslubuna ve eserlerin olay örgülerine yansımalarındanbahsedilmiştir. nceleme metinlerinde yazarın derin yapıya verdiği önemi ortayaçıkaran örtük yapılara yönelik tespitler ve şahısların karakteristik özelliklerini ortayaçıkarabilecek adlandırmaların fazlalığı eserler üzerinde yapılan metindilbilimselçalışmaları daha da renkli hale getirmiştir.ANAHTAR KEL MELER: Ahmet Mithat Efendi, tiyatro, dilbilim, metindilbilim.

ABSTRACTIn this investigation we in order to discover the function possibility oflanguage according to textology level in virtue of dramatic works by Ahmet MithatEfendi, who is one of the famous writers in the Turkish Literature. The author hadused easy folk Language for clearly comprehend and as we know his characters arerepresentatives of different posts. Abve mentioned reasons made us to take his worksfor investigation. We had tried again to confirm about availability two elementswhich complete literature and language.At first we decided briefly to note a conception and development of thetheatre in Turkey, its periods. Then we gave notes about traditional and Westerntheatres in order to clearly to give an account about work.In the main part of our work we classified a frequently textological elementsin the creatures of the author and described their features.KEY WORDS: Ahmet Mithat Efendi, Theatre, Syntax, Textology