Ahmet cevat`ın şiirlerinin söz yapımı açısından incelenmesi

Abstract

ÖZETTürkçe, tarihin ilk dönemlerinden itibaren var olan sondan eklemeli bir dildir. Türklerin tarih boyunca geniş coğrafyalara yayılması; Türkçenin de geniş coğrafyalara yayılmasına vesile olmuştur. Türkçe, her coğrafyada her dönem aynı kalamadığı için zamanla pek çok lehçe ve şive ortaya çıkmıştır. Azeri Türkçesi de bu lehçelerden biridir.Azeri Türkçesi, çok eski dönemlerden itibaren canlılığını koruduğu için kelime dağarcığı açısından oldukça zengin bir Türk lehçesidir. Bir dilin zenginliğinin belirlenmesinde ise söz yapımı çok önemlidir. Söz yapımı, kelimelerin hangi dönemlerde, ne şekilde kullanıldığını ve uğradığı değişiklikleri tespit etmektedir. Bu çalışmada, Azeri Türkçesinin söz yapımını, Ahmet Cevat'ın şiirleri üzerinden inceledik. Azerbaycan, bir dönem boyunca siyasi baskılara maruz kalmıştır. Fakat bu baskılara masruz kalmış olmasına rağmen yabancı kelimeleri benimsememiştir. Ahmet Cevat'ın da bu konudaki hassasiyeti, şiirlerini sade ve öz bir Türkçe ile yazmasından anlaşılmaktadır. Yabancı kelimelerin çok az miktarda olması, Azeri Türkçesinin söz yapımını incelememizde Türk Dili açısından önemli bir katkı sağlamıştır. Çalışmamızda kelimelerin ne sıklıkla kullanıldığını belirledik ve anlamlarını inceledik. Şiirlerde bulunan tüm isim ve fiilleri, Türkçenin dört çeşit yapım ekine göre sınıflandırdık. Eski Türkçe döneminden itibaren kullanım şekillerini gösterip anlam değişikliklerini ele aldık.Bilim Kodu: 30102 Tarihi Kuzey Doğu Türk Dili(Harezm, Kıpçak, Çağatay)Anahtar Kelimeler: Türkçe, Azerbaycan, Ahmet Cevat, Söz Yapımı, Lehçe, KelimeSayfa Adedi: 282Tez Danışmanı: Fatma Özkan

ABSTRACTTurkish has been an additive language since the early periods of history. The spread of the Turks to wide geographies throughout history has been instrumental in the spread of Turkish to wide geographies. Since Turkish could not remain the same in every geography in every period, many polish and accents emerged. Azeri Turkish is one of the districts.Azeri Turkish is a very rich Turkish dialect in terms of vocabulary since it has been alive since accient times. The determination of the richness of a language is very important. Does it determine the periods in which the spoken words are used and the changes they undergo.In this study, we examined the vocabulary productıon of Azeri Turkish through Ahmet Cevat's poems. Azerbaijan was subjected to political pressures for a period. However, foreign words have not been adopted. Ahmet Cevat's sensitivity on this subject understood from his poems written in plain and concise Turkish. The very small amount of foreign words made an important contribution in terms of Turkish language in our study of Azeri Turkish vocabulary. In our study, we determined that words are used frequently and examined their meanings. We have classified all the names and verbs in the poems according to four kinds of Turkish suffixes. Since the old Turkish period, we have shown the usage patterns and discussed the changes in meaning. Science Code: 30102 Tarihi Kuzey Doğu Türk Dili(Harezm, Kıpçak, Çağatay)Key Words: Turkish, Azerbaijan, Ahmet Cevat, Word Making, Dialect, WordPage Number: 282Supervisor: Fatma Özkan